Problemy wychowawcze dzieciństwa i dorastania na tle rozwoju dziecka

psychologia

fakultatywne

Celem planowanych wykładów jest poszerzenie i utrwalenie wiedzy z zakresu rozwoju dziecka od wczesnego dzieciństwa do okresu wyłaniania się dorosłości oraz możliwych zakłóceń i zaburzeń w jego przebiegu.

Wiedza ta jest niezbędna do pracy psychologa wychowawczego (szkolnego).

Kurs obowiązkowy, I rok specjalizacji

w sali

- Zapoznanie się z problemami dzieciństwa i dorastania, ich rozpoznawanie i analiza psychologiczna na tle rozwoju.

- Ugruntowanie wiedzy z psychologii rozwojowej oraz przedstawienie wyzwań i problemów wychowawczych wynikających bezpośrednio ze zmian rozwojowych i realizowania zadań rozwojowych przez dziecko.

- Omówienie specyficznych zaburzeń rozwoju (np. ADHD, problemy w nauce szkolnej, zaburzenia odżywiania, zaburzenia zachowania itd.).

Wykład 1. Modele zmiany rozwojowej oraz teorie rozwoju a wychowanie i socjalizacja

Główne ujęcia rozwoju i zmiany rozwojowej

Wybrane teorie rozwoju

Rola wychowania i socjalizacji w rozwoju

Wykład 2. Zakłócenia rozwoju a problemy wychowawcze

Problemy wychowawcze jako zachowania nieakceptowane przez wychowawców

Klasyfikacja zachowań problemowych

Cechy i właściwości wychowawcy istotne dla protodiagnozy zachowań problemowych i dla interwencji wychowawczej

Wykład 3. Diagnoza psychologiczna dziecka

Specyfika diagnozy zachowań problemowych dziecka

Monitoring i diagnoza w wychowaniu – analiza porównawcza

Wykład 4. Przygotowanie rodziców do nowej roli życiowej a rozwój dziecka w pierwszych latach życia

Początki uspołecznienia i kształtowanie się przywiązania

Rodzaj przywiązania jako efekt relacji wychowawczej

Wykład 5., 6., 7., 8. Charakterystyka rozwoju w poszczególnych stadiach – do niemowlęctwa do wyłanianie się dorosłości.

Wykład 9., 10., 11. Zachowania dysfunkcjonalne: agresywne, autodestrukcyjne

Wymiary opisu i klasyfikowania zachowania jako dysfunkcjonalnego

Zaburzenia zachowania

Zachowania agresywne i przemoc w szkole

Depresja

Samo-okaleczanie

Samobójstwa

Wykład 12. Zaburzenia odżywiania

Wykład 13. Używanie, nadużywanie substancji psychoaktywnych i uzależnienie od Internetu

Wykład 14. Poważne zaburzenia rozwoju: ADHD, ADD, zaburzenia ze spektrum autyzmu

Spotkanie 15. Kolokwium - Pytania otwarte

Bakiera L. (2009). Czy dorastanie musi być trudne? Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. [Rozdz. 8. s. 107-111]

Brzezińska, A. I., Appelt, K., Ziółkowska, B. (2008). Rozwój w okresie dzieciństwa. J. Strelau i D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik Akademicki. Podręcznik akademicki. Tom 2 (s. 182-232). Gdańsk: GWP

Egan, G. (2002). Klienci w sytuacjach problemowych, w obliczu niewykorzystanych szans. Dwa podstawowe cele pomocy. Model pomocy. W: G. Egan (red.), Kompetentne pomaganie. Model pomocy oparty na procesie rozwiązywania problemów (s. 25-32, 49-70). Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka

Frydrychowicz, A., Koźniewska, E., Sobolewska, M., Zwierzyńska, E. (2004). Testy psychologiczne i pedagogiczne w poradnictwie. Warszawa: CMPP-P

Kazdin, A. (2006). Trening rozwiązywania problemów i warsztaty umiejętności rodzicielskich w zaburzeniu zachowania. W: A. E. Kazdin i J. R. Weisz (red.), Psychoterapia dzieci i młodzieży. Metody oparte na dowodach (s. 273-296). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kowalik S. (2011). Problemy uczniów i ich rozwiązywanie przez nauczycieli, [w:] S. Kowalik (red.), Psychologia ucznia i nauczyciela(s. 30-75). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Muszyńska E. (2001). Diagnoza i pomoc w rozwiązywaniu indywidualnych problemów ucznia. W: J. Miluska (red.), Psychologia rozwiązywania problemów szkoły (s. 326-346). Poznań: „Bonami” Wydawnictwo - Drukarnia.

Obuchowska, I. (2008). Okres późnego dzieciństwa (wiek szkolny). W: H. Sęk, (red.),Psychologia kliniczna. Cześć 2 (s. 105- 118). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Rosiński D. (2011). Trudności wychowawcze i ich rozwiązywanie w szkole. [w:] S. Kowalik (red.), Psychologia ucznia i nauczyciela (s. 102-133). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Schaffer H. R. (2008). Psychologia dziecka (s. 181-292). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

Sęk, H. (2007). Czynniki ryzyka rozwoju psychoseksualnego. Ryzyko wynikające z zadań rozwojowych i wydarzeń życiowych w sferze psychoseksualnej. W: M. Beisert (red.), Seksualność w cyklu życia człowieka (s. 78-81). Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN

Tomaszek, B. (2009). Drogi i bezdroża pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Psychologia w Szkole. 2, 141-147.

Webster-Stratton, C., Reid, M. J. (2006). Niewiarygodne lata: seria materiałów szkoleniowych dla rodziców, nauczycieli i dzieci. Wieloaspektowe ujęcie leczenia małych dzieci z problemami w zachowaniu (s. 253-273). W: A. E. Kazdin i J. R. Weisz (red.), Psychoterapia dzieci i młodzieży. Metody oparte na dowodach. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Wiliński, P. (2005). Wiek szkolny. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać? W: A. I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka (s. 303-343). Gdańsk: GWP.

Ziółkowska B. (2005). Okres dorastania. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać? [w:] A. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa (s. 379 – 391). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Ziółkowska, B., Wycisk, J. (2019). Autodestruktywność dzieci i młodzieży. Warszawa: Difin.

Literatura uzupełniająca:

Kubacka-Jasiecka D. (2010). Interwencja kryzysowa. Pomoc w kryzysach psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Sobolewska, M (2004). Testy i sprawdziany osiągnięć szkolnych w poradnictwie psychologiczno – pedagogicznym. Warszawa: CMPP-P.

Stemplewska-Żakowicz K. (2009). Diagnoza psychologiczna. Diagnozowanie jako kompetencja profesjonalna. Gdańsk: GWP.

Suchańska A. (2007). Rozmowa i obserwacja w diagnozie psychologicznej. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne. 

W zakresie wiedzy

-Zna i potrafi zdefiniować podstawowe pojęcia psychologii wychowawczej i przeprowadzić analizę procesu wychowawczego.

- Umie przedstawić psychologiczny portret dziecka/wychowanka w różnych okresach życia

- Potrafi opisać specyfikę wychowania w kolejnych fazach życia.

- Posiada wiedzę o powszechnych problemach wychowawczych, charakterystycznych dla danego okresu rozwoju.

- Posiada podstawową wiedzę z zakresu poważnych zaburzeń rozwoju.

W zakresie umiejętności:

- Potrafi wykorzystać wiedzę psychologiczną do analizy zachowania dziecka w danym okresie życia.

- umie wyjaśnić uwarunkowania problemowych zachowań dziecka

W zakresie kompetencji społecznych

- Krytycznie ocenia materiały dotyczące pedagogiki i psychologii przedstawione w mediach i literaturze popularnej.

- Ma poczucie odpowiedzialności za podejmowane działania wychowawcze.

- Jest świadomy różnorodności celów i wartości uznawanych przez ludzi i potrafi respektować tę różnorodność. Z szacunkiem odnosi się do ludzi niezależnie od płci, orientacji seksualnej, poziomu edukacji, grupy społecznej i wyznania.

Kolokwium- pytania otwarte

Obecność na wykładach

Napisanie recenzji artykułu w języku angielskim z ostatnich 3 lat na temat trudności wychowawczych lub zakłóceń rozwoju (do 6000 znaków)