Dydaktyka języka niemieckiego (ćw., nieobowiązkowe, kształcenie nauczycieli)

języki obce
nieobowiązkowe
uprawnienia pedagogiczne

Celem zajęć jest przygotowanie glottodydaktyczne (w tym w zakresie metodyki nauczania języka niemieckiego) do nauczania języka niemieckiego w przedszkolu, szkole podstawowej i ponadpodstawowej; ukazanie podstawowych aspektów pracy w szkole oraz kształtowanie umiejętności, niezbędnych w zawodzie nauczyciela.

Zajęcia przeznaczone dla studentów drugiego roku studiów (drugi semestr) I stopnia na kierunku germanistyka, którzy poznali podstawy psychopedagogiki i dydaktyki, z ukierunkowaniem na naukę języków obcych.

Zajęcia stanowią element przygotowania do wykonywania zawodu nauczyciela języka niemieckiego w szkole podstawowej, w przedszkolu i w szkole ponadpodstawowej (Moduł C i D Rozporządzenia MNiSzW z dnia 25 lipca 2019 r.).

Student posiada znajomość języka niemieckiego na poziomie B2+ wg ESOKJ.

Wiedza teoretyczna stanowi podstawę do nabywania praktycznych umiejętności potrzebnych do wykonywania zawodu nauczyciela języka niemieckiego.

* W przypadku braku możliwości prowadzenia zajęć w formie stacjonarnej, zajęcia będą odbywać się przy użyciu narzędzi komunikacji na odległość (Google Meet).

mieszany: w sali i zdalnie
w sali
zdalnie

1. Język obcy w podstawie programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego poszczególnych etapach edukacyjnych;

2. Podstawa Programowa dla języka obcego nowożytnego;

3. Integracja wewnątrz- i międzyprzedmiotowa;

4. Kompetencje merytoryczne, dydaktyczne i wychowawcze nauczyciela;

5. Konwencjonalne i niekonwencjonalne metody nauczania języka niemieckiego, w tym metody aktywizujące i metoda projektów.

Celem zajęć jest przygotowanie dydaktyczne do nauczania języka niemieckiego jako obcego na wszystkich etapach edukacyjnych. Zajęcia obejmują podstawy glottodydaktyki, w tym podstawy planowania lekcji języka niemieckiego: zagadnienia nauczania języka niemieckiego w ramowych planach nauczania na poszczególnych etapach edukacyjnych i podstawie programowej, cele kształcenia i treści nauczania; strukturę wiedzy w zakresie nauczania języka niemieckiego; kompetencje kluczowe i ich kształtowanie w ramach lekcji języka niemieckiego; integrację wewnątrz- i międzyprzedmiotową (w tym sprawności, kompetencje, działania językowe); zagadnienia związane z programem nauczania, projektowaniem procesu kształcenia oraz rozkładu materiału; kompetencje merytoryczne, dydaktyczne i wychowawcze nauczyciela języka niemieckiego (w tym potrzebę zawodowego rozwoju, także z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnej, oraz dostosowywania sposobu komunikowania się do poziomu rozwoju uczniów i stymulowania aktywności poznawczej uczniów, w tym kreowania sytuacji dydaktycznych); znaczenie autorytetu nauczyciela oraz zasady interakcji ucznia i nauczyciela w toku lekcji; moderowanie interakcji między uczniami (formy społeczne); rolę nauczyciela jako popularyzatora wiedzy oraz znaczenie współpracy nauczyciela w procesie dydaktycznym z rodzicami lub opiekunami uczniów, pracownikami szkoły i środowiskiem pozaszkolnym; konwencjonalne i niekonwencjonalne metody nauczania, w tym metody aktywizujące i metodę projektów, proces uczenia się przez działanie, odkrywanie lub dociekanie naukowe oraz pracę badawczą ucznia, a także zasady doboru metod nauczania.

Barkowski, H./ H.-J. Krumm (Hrsg.): Fachlexikon Deutsch als Fremdsprache. A. Francke Verlag: Tübingen/ Basel 2010.

Bausch, K. R./ Christ, H./ Hüllen, W./ Krumm, H. J. (Hrsg.): Handbuch Fremdsprachenunterricht. Tübingen 2016.

Bimmel, P./ Kast, B. Neuner, G.: Deutschunterricht planen. Kassel 2003

Bovet, G. / Huvendiek, V.: Leitfaden Schulpraxis. Berlin 2000.

Burwitz-Melzer, E./ Mehlhorn, G./Bausch K.-R./ Krumm, H.-J. (Hrsg.), Handbuch Fremdsprachenunterricht. Tübingen 2016.

Czaplikowska, R./ Kubacki, A.D.: Methodik des Unterrichts Deutsch als Fremdsprache. Chrzanów 2016.

Hallet, W./ F. G. Königs (Hrsg.): Handbuch Fremdsprachendidaktik. Kallmeyer/ Klett Verlag: Seelze-Velber 2013.

Heyd, G.: Aufbauwissen für den Fremdsprachenunterricht. Tübingen 1997.

Heyd, G.: Deutsch lehren. Grundwissen für den Unterricht in Deutsch als Fremdsprache. Baltmannsweiler 1996.

Jaroszewska, A.: O glottodydaktyce słowami glottodydaktyków [w:] Języki obce w szkole, Nr 2014/04 S. 52-66.

Karpeta-Peć, B.: Otwarty, aktywny, samodzielny... Alternatywne formy pracy. Przewodnik dla nauczycieli języków obcych. Fraszka Edukacyjna: Warszawa 2008.

Karpeta-Peć, B./ Peć, J.: Pakiet metodyczny dla nauczycieli języków obcych III etapu edukacyjnego. Ośrodek Rozwoju Edukacji: Warszawa 2014. www. bc.ore.edu.pl/kontent/663/pakiet+metodyczny+3.pdf.

Karpeta-Peć, B.: Liczy się efekt - otwarte formy pracy w glottodydaktycznym atelier. W: Sujecka-Zając, J./ A. Jaroszewska/ K. Szymankiewicz/ J. Sobańska-Jędrych: Rola materiałów dydaktycznych i form pracy na lekcji języka obcego. Instytut Germanistyki i Instytut Romanistyki Uniwersytetu Warszawskiego: Warszawa 2014.

Komorowska, H.: Metodyka nauczania języków obcych. Fraszka Edukacyjna: Warszawa 2005.

Kunter, M./ U. Trautwein: Psychologie des Unterrichts. Verlag Ferdinand Schöningh: Padeborn 2018.

Lehner, M.: Allgemeine Didaktik. Haupt Verlag: Bern/ Stuttgart/ Wien 2009.

Michońska-Stadnik, A. / Wąsik, Z.: Nowe spojrzenia na motywację w dydaktyce języków obcych. Wrocław 2008.

Pawlak, M.: Autonomia w nauce języka obcego. Poznań - Kalisz 2004.

Peć, B.: Otwarte formy pracy w glottodydaktyce - specyfika oceniania w edukacji szkolnej oraz w akademickim kształceniu nauczycieli języków obcych. W: Gajewska, E./ J. Rokita-Jaskow (red.): Ocenianie w różnych kontekstach edukacyjnych. Neofilolog 54/1 (2020) 105-131.

Schart, M./ M. Legutke: Lehrkomptenz und Unterrichtsgestaltung. Klett-Langenscheidt: München 2015.

Sobańska-Jędrych, J./ B. Karpeta-Peć/ M. Torenc, M.: Rozwijanie zdolności językowych na lekcji języka obcego. Ośrodek Rozwoju Edukacji: Warszawa 2013.

Sujecka-Zając, J./ A. Jaroszewska/ K. Szymankiewicz/ J. Sobańska-Jędrych: Rola materiałów dydaktycznych i form pracy na lekcji języka obcego. Instytut Germanistyki i Instytut Romanistyki Uniwersytetu Warszawskiego: Warszawa 2014.

Zgodnie z Polską Ramą Kwalifikacji oraz zgodnie z Rozporządzeniem MNiSzW z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela student osiąga następujące efekty uczenia się:

W zakresie wiedzy student zna i rozumie:

- język krajów niemieckiego obszaru językowego i jego specyfikę oraz jest świadomy interferencji między językiem ojczystym i niemieckim (P6S_WG/ K_W03);

- podstawową terminologię z zakresu glottodydaktyki oraz procesy nauczania/uczenia się, w tym języka niemieckiego w wybranych kontekstach edukacyjnych (P6S_WG/ P6S_WK/ K_W04);

- miejsce języka niemieckiego jako obcego w ramowych planach nauczania na poszczególnych etapach edukacyjnych w odniesieniu do Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego (D.1.W1.);

- Podstawę Programową kształcenia ogólnego w zakresie języka obcego jako nowożytnego w szkole podstawowej, liceum/technikum, szkole branżowej, a w szczególności: cele kształcenia i treści nauczania języka niemieckiego na poszczególnych etapach edukacyjnych, język niemiecki w kontekście wcześniejszego kształcenia w przedszkolu i klasach młodszych, strukturę wiedzy w zakresie nauczania języka niemieckiego oraz kompetencje kluczowe i ich kształtowanie w ramach nauczania języka niemieckiego lub prowadzenia zajęć w języku niemieckim (D.1.W2.);

- integrację wewnątrz- i międzyprzedmiotową, w tym podejście Content Language Integrated Learning (CLILL) i jego warianty; zagadnienia związane z programem nauczania języka niemieckiego – tworzenie i modyfikację, analizę, ocenę, dobór i zatwierdzanie, a także zasady projektowania procesu kształcenia oraz rozkładu materiału do nauki języka niemieckiego dla klas na różnych poziomach edukacyjnych (D.1.W3.);

- kompetencje merytoryczne, językoznawcze, dydaktyczne i wychowawcze, w tym psychologiczno-pedagogiczne, nauczyciela języka niemieckiego, w tym potrzebę zawodowego rozwoju, także z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnej, oraz dostosowywania sposobu komunikowania się na lekcji języka niemieckiego do poziomu rozwoju uczniów i stymulowania aktywności poznawczej uczniów, w tym kreowania sytuacji dydaktycznych; znaczenie autorytetu nauczyciela języka obcego; zasady interakcji ucznia i nauczyciela w toku lekcji; formy społeczne stosowane na lekcjach języka niemieckiego; moderowanie interakcji między uczniami; rolę nauczyciela jako popularyzatora wiedzy oraz znaczenie współpracy nauczyciela w procesie dydaktycznym z rodzicami lub opiekunami uczniów, w tym roszczeniowymi i nękającymi, z innymi nauczycielami języków obcych w zespołach przedmiotowych, z pracownikami szkoły i środowiskiem pozaszkolnym (D.1.W4.);

- ogólno- i glottodydaktyczne, konwencjonalne i niekonwencjonalne metody nauczania, w tym metody aktywizujące i metodę projektów i inne otwarte formy pracy, proces uczenia się przez działanie, odkrywanie lub dociekanie naukowe oraz pracę badawczą ucznia, a także zasady doboru metod nauczania typowych dla nauczania języka niemieckiego, takich jak korespondencja międzyklasowa, wymiana międzyszkolna i inne (D.1.W5.).

W zakresie umiejętności student potrafi:

- wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje oraz rozwijać umiejętności badawcze z zakresu glottodydaktyki (P6S_UW/ P6S_UO/ K_U02);

- posługiwać się językiem niemieckim zgodne z wymaganiami określonymi dla poziomu B2+ Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego, przygotowywać typowe prace pisemne, wystąpienia ustne i projekty w języku niemieckim w zakresie glottodydaktyki, dotyczące zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych, a także różnych źródeł (P6S_UK/ K_U04);

- identyfikować typowe zadania szkolne z celami kształcenia, w szczególności z wymaganiami ogólnymi podstawy programowej, oraz z kompetencjami kluczowymi (D.1.U1);

- przeanalizować rozkład materiału nauczania języka niemieckiego na różnych etapach edukacyjnych (D.1.U2);

- identyfikować powiązania treści nauczania języka niemieckiego lub prowadzonych zajęć w języku niemieckim z innymi treściami nauczania (D.1.U3);

- dostosowywać sposób komunikacji w języku niemieckim do poziomu rozwojowego i językowego uczniów (D.1.U4);

- kreować sytuacje dydaktyczne służące aktywności i rozwojowi zainteresowań uczniów oraz popularyzacji wiedzy (D.1.U5);

- podejmować skuteczną współpracę w procesie dydaktycznym z rodzicami lub opiekunami uczniów, pracownikami szkoły i środowiskiem pozaszkolnym (D.1.U6);

- dobierać metody pracy oraz środki dydaktyczne, w tym z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnej, aktywizujące uczniów i uwzględniające ich zróżnicowane potrzeby edukacyjne (D.1.U7).

W zakresie kompetencji społecznych student jest gotów do:

- współdziałania i pracy w grupie, przyjmując w niej różne role, oraz określenia priorytetów służących realizacji określonego przez siebie lub innych zadania (P6S_KK/ P6S_KR/ K_K01);

- uczestnictwa w życiu kulturalnym krajów niemieckiego obszaru językowego, korzystając z różnych mediów i różnych jego form (PS6_KR/ K_K02);

- popularyzowania wiedzy o języku niemieckim wśród uczniów i w środowisku szkolnym oraz pozaszkolnym (D.1.K2);

- zachęcania uczniów do podejmowania prób badawczych oraz systematycznej aktywności fizycznej (D.1.K3);

- promowania odpowiedzialnego i krytycznego wykorzystywania mediów cyfrowych oraz poszanowania praw własności intelektualnej (D.1.K4);

- kształtowania umiejętności współpracy uczniów, w tym grupowego rozwiązywania problemów (D.1.K5);

- budowania systemu wartości i rozwijania postaw etycznych uczniów oraz kształtowania ich kompetencji komunikacyjnych i nawyków kulturalnych (D.1.K6);

- rozwijania u uczniów ciekawości, aktywności i samodzielności poznawczej oraz logicznego i krytycznego myślenia (D.1.K7);

- kształtowania nawyku systematycznego uczenia się i korzystania z różnych źródeł wiedzy, w tym z Internetu (D.1.K8);

- stymulowania uczniów do uczenia się przez całe życie przez samodzielną pracę (D.1.K9).

Student uzyskuje zaliczenie przedmiotu na podstawie:

1. kontrola obecności (limit nieobecności nieusprawiedliwionych: 2 w semestrze);

2. ocena ciągła (samodzielne przygotowanie do zajęć na podstawie literatury fachowej);

3. projekt - prezentacja wybranych zagadnień (moderowanie procesów uczenia się i nauczania, micro teaching);

4. semestralne testy kontrolne / pisemne prace o charakterze praktyczno-teoretycznym (termin złożenia prac: ostatnie zajęcia).

* Forma i kryteria zaliczenia przedmiotu mogą ulec zmianie w zależności od aktualnej sytuacji epidemicznej. Równoważne warunki zaliczenia zostaną ustalone zgodnie z wytycznymi obowiązującymi na Uniwersytecie Warszawskim, w porozumieniu z uczestnikami zajęć.

Równolegle do zajęć student może odbywać Wstępną praktykę dydaktyczną w wymiarze 30h oraz część obserwacyjną Zasadniczej praktyki dydaktycznej w wymiarze 30h w szkole podstawowej lub ponadpodstawowej.