Dydaktyka języka niemieckiego (kształcenie nauczycieli)

języki obce
uprawnienia pedagogiczne

Celem zajęć jest przygotowanie dydaktyczne do nauczania języka niemieckiego w szkole podstawowej i ponadpodstawowej; ukazanie podstawowych aspektów pracy w szkole oraz kształtowanie umiejętności, niezbędnych w zawodzie nauczyciela.

Zajęcia przeznaczone dla studentów trzeciego roku studiów (piąty semestr) I stopnia na kierunku germanistyka, którzy poznali podstawy psychologii, pedagogiki i dydaktyki.

Zajęcia stanowią element przygotowania do wykonywania zawodu nauczyciela języka niemieckiego w szkole podstawowej i ponadpodstawowej (Moduł C i D Rozporządzenia MNiSzW z dnia 25 lipca 2019 r.).

Student posiada znajomość języka niemieckiego na poziomie B2+ wg ESOKJ.

Wiedza teoretyczna stanowi podstawę do nabywania praktycznych umiejętności potrzebnych do wykonywania zawodu nauczyciela języka niemieckiego.

w sali

1. Organizacja pracy w klasie szkolnej i grupach

2. Sposoby organizowania przestrzeni klasy szkolnej

3. Rola diagnozy, kontroli i oceniania w pracy dydaktycznej

4. Egzaminy kończące etap edukacyjny i sposoby konstruowania testów

5. Diagnoza wstępną grupy uczniowskiej i każdego ucznia

6. Znaczenie rozwijania umiejętności osobistych i społeczno-emocjonalnych uczniów

7. Warsztat pracy nauczyciela

8. Potrzeba kształtowania u ucznia pozytywnego stosunku do nauki

Celem warsztatów z zakresu dydaktyki, zintegrowanych z realizacją praktyk zawodowych, jest trening umiejętności nauczyciela języka niemieckiego na wszystkich etapach edukacyjnych. Zajęcia obejmują organizację pracy w klasie szkolnej i grupach; nowoczesne formy pracy specyficzne dla nauczania języka niemieckiego oraz zagadnienia związane z pracą domową; sposoby organizowania przestrzeni klasy szkolnej: środki dydaktyczne, pomoce dydaktyczne – dobór i wykorzystanie zasobów edukacyjnych, w tym elektronicznych i obcojęzycznych, edukacyjne zastosowania mediów i technologii informacyjno-komunikacyjnej; myślenie komputacyjne; wyszukiwanie, adaptację i tworzenie elektronicznych zasobów edukacyjnych i projektowania multimediów; rolę diagnozy, kontroli i oceniania w pracy dydaktycznej; ocenianie i jego rodzaje; funkcje oceny; egzaminy kończące etap edukacyjny i sposoby konstruowania testów, sprawdzianów; diagnozę wstępną oraz sposoby wspomagania rozwoju poznawczego uczniów; potrzebę kształtowania pojęć, postaw, umiejętności praktycznych; metody i techniki skutecznego uczenia się; metody strukturyzacji wiedzy oraz konieczność powtarzania i utrwalania wiedzy i umiejętności; kształtowania postaw; warsztat pracy nauczyciela; właściwe wykorzystanie czasu lekcji; zagadnienia związane ze sprawdzaniem i ocenianiem jakości kształcenia oraz jej ewaluacją; kształtowanie u ucznia pozytywnego stosunku do nauki, rozwijanie ciekawości, aktywności i samodzielności poznawczej, logicznego i krytycznego myślenia, kształtowanie motywacji do uczenia się języka niemieckiego i nawyków systematycznego uczenia się, korzystania z różnych źródeł wiedzy, w tym z Internetu (w tym w języku niemieckim), oraz przygotowania ucznia do uczenia się przez całe życie przez stymulowanie go do samodzielnej pracy (z wykorzystaniem wybranych technik i strategii uczenia się).

Barkowski, H., Krumm, H.-J. (Hrsg.): Fachlexikon Deutsch als Fremdsprache. Tübingen, Basel 2010.

Bimmel, P., Kast, B., Neuner, G.: Deutschunterricht planen. Kassel 2003.

Bovet, G., Huvendiek, V. (Hrsg.): Leitfaden Schulpraxis. Berlin 2000.

Burwitz-Melzer, E., Mehlhorn, G., Bausch, K.-R., Krumm, H.-J. (Hrsg.): Handbuch Fremdsprachenunterricht. Tübingen 2016.

Chłopek, Z.: Metodyka nauczania języka niemieckiego. Warszawa 2019.

Czaplikowska, R., Kubacki, A. D.: Methodik des Unterrichts Deutsch als Fremdsprache. Chrzanów 2016.

Gębal, P.: Dydaktyka języka obcego. Warszawa 2021.

Hallet, W., Königs, F. G. (Hrsg.): Handbuch Fremdsprachendidaktik. Kallmeyer, Klett Verlag: Seelze-Velber 2013.

Heyd, G.: Aufbauwissen für den Fremdsprachenunterricht. Tübingen 1997.

Heyd, G.: Deutsch lehren. Grundwissen für den Unterricht in Deutsch als Fremdsprache. Baltmannsweiler 1996.

Jaroszewska, A.: O glottodydaktyce słowami glottodydaktyków. Języki obce w szkole 2014/04,52-66.

Karpeta-Peć, B.: Otwarty, aktywny, samodzielny... Alternatywne formy pracy. Przewodnik dla nauczycieli języków obcych. Fraszka Edukacyjna: Warszawa 2008.

Karpeta-Peć, B., Peć, J.: Pakiet metodyczny dla nauczycieli języków obcych III etapu edukacyjnego. Ośrodek Rozwoju Edukacji: Warszawa 2014. www. bc.ore.edu.pl/kontent/663/pakiet+metodyczny+3.pdf.

Karpeta-Peć, B.: Liczy się efekt - otwarte formy pracy w glottodydaktycznym atelier. W: Sujecka-Zając, J., Jaroszewska, A., Szymankiewicz, K., Sobańska-Jędrych, J. (red.): Rola materiałów dydaktycznych i form pracy na lekcji języka obcego. Instytut Germanistyki i Instytut Romanistyki Uniwersytetu Warszawskiego: Warszawa 2014.

Kniffka, G. Siebert-Ott, G.: Deutsch als Zweitsprache. Lehren und lernen. Paderborn 2023.

Komorowska, H.: Metodyka nauczania języków obcych. Warszawa 2005.

Kunter, M., Trautwein, U.: Psychologie des Unterrichts. Verlag Ferdinand Schöningh: Padeborn 2018.

Lehner, M.: Allgemeine Didaktik. Haupt Verlag: Bern, Stuttgart, Wien 2009.

Michońska-Stadnik, A., Wąsik, Z.: Nowe spojrzenia na motywację w dydaktyce języków obcych. Wrocław 2008.

Nieweler, A.: Fremdsprachen unterrichten. Stuttgart 2019.

Pawlak, M.: Autonomia w nauce języka obcego. Poznań, Kalisz 2004.

Peć, B.: Otwarte formy pracy w glottodydaktyce - specyfika oceniania w edukacji szkolnej oraz w akademickim kształceniu nauczycieli języków obcych. W: Gajewska, E., Rokita-Jaśkow, J. (red.): Ocenianie w różnych kontekstach edukacyjnych. Neofilolog 54/1 (2020), 105-131.

Roche, J.: Fremdsprachenerwerb - Fremdsprachendidaktik. Tübingen 2020.

Schart, M., Legutke, M.: Lehrkomptenz und Unterrichtsgestaltung. Klett-Langenscheidt: München 2015.

Sobańska-Jędrych, J., Karpeta-Peć, B., Torenc, M.: Rozwijanie zdolności językowych na lekcji języka obcego. Warszawa 2013.

Sujecka-Zając, J., Jaroszewska, A., Szymankiewicz, K., Sobańska-Jędrych, J. (red.): Rola materiałów dydaktycznych i form pracy na lekcji języka obcego. Instytut Germanistyki i Instytut Romanistyki Uniwersytetu Warszawskiego: Warszawa 2014.

Efekty uczenia się: Zgodnie z Polską Ramą Kwalifikacji oraz zgodnie z Rozporządzeniem MNiSzW z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela student osiąga następujące efekty uczenia się:

W zakresie wiedzy student zna i rozumie:

- w zaawansowanym stopniu terminologię z zakresu psychopedagogiki, dydaktyki i glottodydaktyki oraz procesy nauczania/uczenia się, w tym języka niemieckiego w wybranych kontekstach edukacyjnych (P6S_WG/ P6S_WK/ K_W04);

- pojęcia i zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej i prawa autorskiego (PS6_WK/ K_W10);

- fundamentalne dylematy współczesnej cywilizacji, w sposób szczególny niemieckiego obszaru językowego (P6S_WK/ K_W13);

- organizację pracy w klasie szkolnej i grupach: potrzebę indywidualizacji nauczania, zagadnienie nauczania interdyscyplinarnego, formy pracy specyficzne dla danego przedmiotu lub rodzaju zajęć: wycieczki, zajęcia terenowe i laboratoryjne, doświadczenia i konkursy oraz zagadnienia związane z pracą domową (D.1.W7);

- sposoby organizowania przestrzeni klasy szkolnej, z uwzględnieniem zasad projektowania uniwersalnego: środki dydaktyczne (podręczniki i pakiety edukacyjne), pomoce dydaktyczne – dobór i wykorzystanie zasobów edukacyjnych, w tym elektronicznych i obcojęzycznych, edukacyjne zastosowania mediów i technologii informacyjno-komunikacyjnej; myślenie komputacyjne w rozwiązywaniu problemów w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć; potrzebę wyszukiwania, adaptacji i tworzenia elektronicznych zasobów edukacyjnych i projektowania multimediów (D.1.W8);

- rolę diagnozy, kontroli i oceniania w pracy dydaktycznej; ocenianie i jego rodzaje: ocenianie bieżące, semestralne i roczne, ocenianie wewnętrzne i zewnętrzne; funkcje oceny (D.1.W10);

- egzaminy kończące etap edukacyjny i sposoby konstruowania testów, sprawdzianów oraz innych narzędzi przydatnych w procesie oceniania uczniów w ramach nauczanego przedmiotu (D.1.W11);

- diagnozę wstępną grupy uczniowskiej i każdego ucznia w kontekście nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć oraz sposoby wspomagania rozwoju poznawczego uczniów; potrzebę kształtowania pojęć, postaw, umiejętności praktycznych, w tym rozwiązywania problemów, i wykorzystywania wiedzy; metody i techniki skutecznego uczenia się; metody strukturyzacji wiedzy oraz konieczność powtarzania i utrwalania wiedzy i umiejętności (D.1.W12);

- znaczenie rozwijania umiejętności osobistych i społeczno-emocjonalnych uczniów: potrzebę kształtowania umiejętności współpracy uczniów, w tym grupowego rozwiązywania problemów oraz budowania systemu wartości i rozwijania postaw etycznych uczniów, a także kształtowania kompetencji komunikacyjnych i nawyków kulturalnych (D.1.W13);

- warsztat pracy nauczyciela; właściwe wykorzystanie czasu lekcji przez ucznia i nauczyciela; zagadnienia związane ze sprawdzaniem i ocenianiem jakości kształcenia oraz jej ewaluacją, a także z koniecznością analizy i oceny własnej pracy dydaktyczno-wychowawczej (D.1.W14);

- potrzebę kształtowania u ucznia pozytywnego stosunku do nauki, rozwijania ciekawości, aktywności i samodzielności poznawczej, logicznego i krytycznego myślenia, kształtowania motywacji do uczenia się danego przedmiotu i nawyków systematycznego uczenia się, korzystania z różnych źródeł wiedzy, w tym z Internetu, oraz przygotowania ucznia do uczenia się przez całe życie przez stymulowanie go do samodzielnej pracy (D.1.W15).

W zakresie umiejętności student potrafi:

- wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje oraz rozwijać umiejętności badawcze z zakresu języka krajów niemieckiego obszaru językowego oraz z zakresu psychopedagogiki, dydaktyki, glottodydaktyki (P6S_UW/ P6S_UO/ K_U02);

- wykorzystać technologie informacyjne w nauce i pracy przy zachowaniu zasad etyki oraz zastosować je w świadomym i krytycznym odbiorze komunikatów medialnych, jak i w tworzeniu publikacji (P6S_UK/ P6S_UO/ K_U06);

- samodzielnie planować i realizować własne cele uczenia się przez całe życie (P6S_UU/ K_U07);

- współdziałania i pracy w grupie, przyjmując w niej różne role, w tym o charakterze interdyscyplinarnym (P6S_UO/ K_U08);

- identyfikować typowe zadania szkolne z celami kształcenia, w szczególności z wymaganiami ogólnymi podstawy programowej, oraz z kompetencjami kluczowymi (D.1.U1);

- przeanalizować rozkład materiału (D.1.U2);

- identyfikować powiązania treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć z innymi treściami nauczania (D.1.U3);

- dostosować sposób komunikacji do poziomu rozwojowego uczniów (D.1.U4);

- kreować sytuacje dydaktyczne służące aktywności i rozwojowi zainteresowań uczniów oraz popularyzacji wiedzy (D.1.U5);

- podejmować skuteczną współpracę w procesie dydaktycznym z rodzicami lub opiekunami uczniów, pracownikami szkoły i środowiskiem pozaszkolnym (D.1.U6);

- dobierać metody pracy klasy oraz środki dydaktyczne, w tym z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnej, aktywizujące uczniów i uwzględniające ich zróżnicowane potrzeby edukacyjne (D.1.U7);

- merytorycznie, profesjonalnie i rzetelnie oceniać pracę uczniów wykonywaną w klasie i w domu (D.1.U8);

- skonstruować sprawdzian służący ocenie danych umiejętności uczniów (D.1.U9);

- rozpoznać typowe dla nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć błędy uczniowskie i wykorzystać je w procesie dydaktycznym (D.1.U10);

- przeprowadzić wstępną diagnozę umiejętności ucznia (D.1.U11).

W zakresie kompetencji społecznych student jest gotów do:

- określenia priorytetów służących realizacji określonego przez siebie lub innych zadania (P6S_KR/ K_K01);

- uczestnictwa w życiu kulturalnym, korzystając z różnych mediów i różnych jego form (PS6_KR/ PS6_KO/ K_K02);

- krytycznie oceniać posiadaną wiedzę i odbierane treści, uznawać znaczenia wiedzy w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych oraz zasięgać opinii ekspertów w przypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem problemu (P6S_KK/ K_K03);

- przestrzegania podstawowych zasad etyki zawodowej oraz zasad z zakresu ochrony własności intelektualnej (P6S_KR/ K_K04);

- adaptowania metod pracy do potrzeb i różnych stylów uczenia się uczniów (D.1.K1);

- popularyzowania wiedzy wśród uczniów i w środowisku szkolnym oraz pozaszkolnym (D.1.K2);

- zachęcania uczniów do podejmowania prób badawczych oraz systematycznej aktywności fizycznej (D.1.K3);

- promowania odpowiedzialnego i krytycznego wykorzystywania mediów cyfrowych oraz poszanowania praw własności intelektualnej (D.1.K4);

- kształtowania umiejętności współpracy uczniów, w tym grupowego rozwiązywania problemów (D.1.K5);

- budowania systemu wartości i rozwijania postaw etycznych uczniów oraz kształtowania ich kompetencji komunikacyjnych i nawyków kulturalnych (D.1.K6);

- rozwijania u uczniów ciekawości, aktywności i samodzielności poznawczej oraz logicznego i krytycznego myślenia (D.1.K7);

- kształtowania nawyku systematycznego uczenia się i korzystania z różnych źródeł wiedzy, w tym z Internetu (D.1.K8);

- stymulowania uczniów do uczenia się przez całe życie przez samodzielną pracę (D.1.K9).

Student uzyskuje zaliczenie przedmiotu na podstawie:

1. kontrola obecności (limit nieobecności nieusprawiedliwionych: 2 w semestrze);

2. ocena ciągła (samodzielne przygotowanie do zajęć na podstawie literatury fachowej);

3. projekt - prezentacja wybranych zagadnień (moderowanie procesów uczenia się i nauczania, micro teaching).

Równolegle do zajęć student może odbywać praktykę dydaktyczną w wymiarze 120h w szkole podstawowej i ponadpodstawowej.