Historia kultury francuskiej i włoskiej

ogólnouniwersyteckie

Przed przystąpieniem do realizacji przedmiotu studenci Studiów Śródziemnomorskich powinni zaliczyć przedmioty I roku. Najbardziej przydatna będzie wiedza o antyku grecko-rzymskim. Wymóg ten nie dotyczy studentów innych wydziałów, którzy jednak powinni operować zawartą w programie szkoły średniej wiedzą z zakresu kultury (literatury i sztuki) antycznej oraz nowożytnej (od XIII do XVIII wieku).

Historia kultury francuskiej

Kurs poświęcony jest zaprezentowaniu najważniejszych etapów ewolucji kultury francuskiej od średniowiecza po schyłek XVIII wieku. Specjalna uwaga poświęcona jest tym zjawiskom kulturowym, które są żywe we Francji współczesnej. Oprócz najistotniejszych dla kultury zjawisk takich jak twórczość artystyczna (sztuki piękne, muzyka, literatura) omówione zostaną takie zjawiska jak filozofia czy zmieniająca się w procesie historycznym obyczajowość.

Historia kultury włoskiej

Wykład przedstawi profile kultury intelektualnej, literackiej i artystycznej Italii od XII do XVIII wieku. W centrum usytuowana zostanie historia idei filozoficznych, religijnych, estetycznych i politycznych, formujących średniowiecze, renesans, barok i oświecenie, a utrwalonych w dziełach literackich i artystycznych, które będą przedmiotem konwersatorium. Obserwacje obejmą także mentalność zbiorową oraz sylwetki twórców, interpretowane jako teksty kultury.

Historia kultury francuskiej

Zostaną omówione takie tematy jak: tworzenie się państw na gruzach cesarstwa rzymskiego, kształtowanie się rycerstwa i mieszczaństwa jako podstawowych grup odbioru kultury w języku rodzimym ideologia feudalna i monarchiczna vs. światopogląd mieszczański. Sztuka romańska we Francji, gotyk i jego odmiany. Specyfika francuskiego renesansu, architektura i malarstwo we Francji doby renesansu. Wpływ francuskich wojen religijnych. Klasycyzm w kontekście monarchii absolutnej, racjonalizm Kartezjusza. Kultura i sztuka w Wersalu, Rewolucja i system republikański, epoka napoleońska – instytucjonalny , naukowy i kulturalny rozwój Francji.

Historia kultury włoskiej

Celem wykładów będzie syntetyczne przedstawienie idei formujących kulturę włoską średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia. Konwersatoria będą poświęcone wybranym twórcom oraz ich dziełom. Sylwetkę autora, ujętą w kontekście epoki, oraz problematykę dzieła prezentuje z reguły student-referent. Zbiorową interpretacją wybranych tekstów kieruje prowadząca zajęcia.

Wykłady dotyczące średniowiecza przedstawią idee religijne, formujące duchowość benedyktyńską i franciszkańską oraz nurty spirytualne, mistyczne i społeczno-religijne. W dalszej części – elitarną kulturę miłosną oraz idee alternatywne względem chrześcijaństwa: naturalizm i hedonizm, tendencje poganizujące. Tematem konwersatoriów będzie kolejno: sztuka sakralna, romańska i gotycka oraz wybrane dzieła artystyczne (np. malarstwo Giotta) i literackie (Kwiatki świętego Franciszka, poezja Iacoponego da Todi, pieśni popularne, Boska Komedia Dantego, poezja miłosna Trecenta.

Tematy wykładów dotyczących humanizmu renesansowego, baroku i oświecenia:

- humanizm jako paradygmat ideowy kultury renesansowej;

- ukierunkowania filozoficzne kultury renesansowej i porenesansowej;

- klasycyzm – doktryna filozoficzna i estetyczna renesansu i oświecenia;

- manieryzm jako przejaw kryzysu doktryny klasycznej;

- krystalizowanie się nowego piękna baroku. Pluralizm estetyczny i aksjologiczny Seicenta;

- cezura kulturowa Trydentu;

- przewartościowania ideowe i estetyczne XVIII wieku.

Tematy konwersatoriów:

- kultura epok dawnych między życiem (Giovanni Boccaccio), ideałami (Francesco Petrarka) i wizjami eschatologicznymi (Dante Alighieri);

- uwarunkowania społeczne kultury elitarnej (Il Cortegiano) i popularnej (commedia dell’arte, formy ludyczne karnawału).

Dotycząca Francji:

Kowalski Jacek, Loba Anna i Mirosław, Prokop Jan, Dzieje Kultury Francuskiej, Warszawa 2005, PWN

Dybeł Katarzyna, Marczuk Barbara, Prokop Jan, historia literatury francuskiej, Warszawa 2006, PWN

oraz bibliografia szczegółowa podawana sukcesywnie z zajęć na zajęcia.

Dotycząca Włoch:

Fragmenty rozpraw (do wykorzystania indywidualnego)

Historia literatury włoskiej, t. 1: Piotr Salwa, Krzysztof Żaboklicki, Średniowiecze – Renesans – barok; t. 2: Hanna Kralowa, Joanna Ugniewska, Krzysztof Żaboklicki, Od Arkadii po czasy współczesne, Wyd. Semper, Warszawa 1997.

Władysław Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 3: Wiek piętnasty, wyd. 3, PWN Warszawa 2009.

Teoretycy. Pisarze i artyści o sztuce. 1500-1600, wybór i oprac. J. Białostocki, Warszawa 1985.

Historia piękna, red. Umberto Eco, przeł. Agnieszka Kuciak, Poznań 2006.

Teksty (we fragmentach wskazanych na pierwszych zajęciach):

Przed Petrarką. Antologia trzynastowiecznej poezji włoskiej, oprac. Monika Woźniak, Wyd. Columbinum, Kraków 2005.

Dante Alighieri, Boska Komedia, tłum. E. Porębowicz, Zakład Narod,. Ossolińskich, Wrocław 1986, BN II 187.

Francesco Petrarca, O niewiedzy własnej i innych. Listy wybrane, oprac. Włodzimierz Olszaniec, Wyd. UW, Warszawa 2006.

Francesco Petrarca, Pisma podróżnicze, przeł. i oprac. Włodzimierz Olszaniec Wyd. UW, Warszawa 2009.

Francesco Petrarca, Drobne wiersze włoskie. Rerum vulgarium fragmenta, Wstęp Piotra Salwy, wybór przekładów Jarosława Mikołajewskiego, Słowo-Obraz-Terytoria, Gdańska 2005.

Giovanni Boccaccio, Dekameron, tłum. Edward Boye, posł. I przypisy Krzysztof Żaboklicki, Świat Książki 1984, 2005.

Giambattista Marino – Anonim, Adon, z rękopisu wydali Luigi Marinelli, Krzysztof Mrowcewicz, t. 1-2, La Fenice – IBL, Roma-Warszawa 1993.

Po zaliczeniu przedmiotu Studentka/Student:

W zakresie wiedzy: zna i rozumie

- podstawową terminologię z zakresu literaturoznawstwa i kulturoznawstwa w odniesieniu do kultury dawnej francuskiej i włoskiej. K_W02, K_W08

- podstawową terminologię nauk humanistycznych i społecznych w tym: podstawową terminologię z zakresu literaturoznawstwa i historii sztuki i teatru w odniesieniu do kultury włoskiej i francuskiej K_W02. K_W05

- powiązania między dyscyplinami humanistycznymi zajmującymi się badaniem dzieł literackich, artystycznych i filozoficznych oraz reguły postępowania interdyscyplinarnego. Odpowiada efektowi kierunkowemu K_W19.

- Student zna i rozumie metody analizy i interpretacji wytworów kultury (literackiego i tekstualnego źródła historycznego) w powiązaniu z tradycją. K_W05.

- ma uporządkowaną wiedzę o podstawowych kierunkach myśli filozoficznej i politycznej w perspektywie historycznej i współczesnej oraz o stylach artystycznych i literackich w kulturach włoskiej i francuskiej omawianego okresu. K_W08, K_W09.

- najważniejszych twórców kultury francuskiej i włoskiej XIII-XVIII wieku: filozofów, ludzi Kościoła, teoretyków państwa i prawa, artystów i literatów. Odpowiada efektowi kierunkowemu K_W09.

W zakresie umiejętności: potrafi:

- selekcjonować oraz interpretować informacje pochodzące ze źródeł tekstowych, ikonograficznych, elektronicznych w odniesieniu do kultur dawnych (francuskiej i włoskiej). Odpowiada efektowi kierunkowemu K_U01.

- dokonywać analizy i interpretacji tekstów filozoficznych, literackich i artystycznych. (Odpowiada efektowi kierunkowemu K_U05

- Student posiada podstawowe umiejętności badawcze pozwalające na formułowanie problemów z zakresu filozofii, literatury i sztuki kultur włoskiej i francuskiej omawianego okresu, wykorzystując interdyscyplinarne metody i narzędzia badawcze. Odpowiada efektowi kierunkowemu K_U05, K_U06

- prezentować wyniki samodzielnej analizy problemów badawczych w formie ustnej, pisemnej i multimedialnej. Odpowiada efektowi kierunkowemu K_U08.

- przygotować prace pisemne: esej, rozprawkę naukową, recenzje, sprawozdanie naukowe. Odpowiada efektowi kierunkowemu K_U11 i K_U13.

W zakresie kompetencji społecznych: jest gotów do

- uświadomienia sobie dynamicznego rozwoju kultury i pojawiania się nowych metod i paradygmatów badawczych. K_K02.

- uświadomienia sobie znaczenia dziedzictwa dawnych epok w kulturze współczesnej Europy. K_U03 i K_U04.

- uświadomienia sobie wagi zachowania bogactwa, integralności oraz świadomości dziedzictwa kulturowego Europy, w tym tradycji francuskiej i włoskiej. K_K06, K_K08

- aktywnego śledzenia wydarzenia kulturalne w Dzisiejszych Francji i Włoszech. K_K10.

Odniesienie do efektów kierunkowych programu studiów

Zna i rozumie:

K_W02 podstawową terminologię z zakresu literaturoznawstwa i kulturoznawstwa

K_W05 teorie i metodologie dyscyplin, które zajmują się studiami nad kulturą

K_W08 kulturę i język wybranego regionu Śródziemnomorza kulturę i język wybranego regionu Śródziemnomorza

K_W09 najważniejszych twórców kultury europejskiej

K_W19 zależności między rozwojem kultury a przemianami społecznymi

Potrafi

K_U01 wyszukiwać oraz interpretować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł, w tym źródeł łacińskich i nowołacińskich, tekstów literackich i historycznych, źródeł antropologicznych

K_U05 zdobyć umiejętności badawcze pozwalające na formułowanie i rozwiązywanie problemów badawczych w zakresie kulturoznawstwa; potrafi w tym celu przeprowadzić podstawowe analizy z wykorzystywaniem interdyscyplinarnych metod i narzędzi badawczych

K_U06 zastosować w rozwiązywaniu problemów i opracowywaniu tematów badawczych podstawowe ujęcia teoretyczne i paradygmaty właściwe wiedzy o kulturze, w tym antropologii kulturowej, filologii, historii i semiotyce kultury

K_U07 uczestniczyć w dyskusji na tematy kulturoznawcze, w tym przedstawiać logiczną argumentację i wyciągać krytyczne wnioski

K_U08 zaprezentować wyniki samodzielnej analizy prostego problemu badawczego w formie pisemnej i ustnej

K_U11 samodzielnie wyodrębnić podstawowe tezy wysłuchanej prezentacji / przeczytanego tekstu w języku polskim oraz w wybranym języku Śródziemnomorza

K_U13 przygotować prezentację pisemną oraz ustną z uwzględnieniem różnych potrzeb potencjalnych odbiorów, posługując się podstawowymi narzędziami cyfrowymi oraz przydatnymi do tych celów zasobami Internetu.

Jest gotów do:

K_K02, uświadomienia sobie dynamicznego rozwoju kultury i pojawiania się nowych metod i paradygmatów badawczych

K_K03, pracy w grupie zarówno jako jej moderator, jak i wykonawca powierzonego zadania

K_K04, realizowania planu pracy własnej, będącej wkładem w dane zajęcia, zgodnie z wytycznymi prowadzącego

K_K06, zrozumienia zasady tolerancji i różnic kulturowych

K_K08, zrozumienia wagi zachowania bogactwa, integralności oraz świadomości dziedzictwa kulturowego Europy, w tym poszczególnych tradycji Śródziemnomorza

K_K10 aktywnego uczestnictwa w dyskusji w języku polskim oraz wybranym języku Śródziemnomorza, szanując poglądy partnerów

Końcowy sprawdzian pisemny – z historii kultury francuskiej (w sesji letniej).

Końcowy sprawdzian pisemny z historii kultury włoskiej (w sesji zimowej)

Historia kultury włoskiej – informacje szczegółowe

Przedmiotem oceny są:

- systematyczność w przygotowaniu się do dyskusji, a szczególnie znajomość omawianych tekstów literackich: zrozumienie tekstu, świadomość kontekstów historyczno-kulturowych, wnikliwość interpretacji.

- aktywność podczas zajęć,

- merytoryczna i komunikacyjna wartość indywidualnych wystąpień oraz tekstów pisanych,