Podstawy metodologii badań lingwistycznych dla logopedów

obowiązkowe

w sali

Celem zajęć jest wprowadzenie studentów logopedii w metodologię badań lingwistycznych. Wiedza i umiejętności zdobyte podczas tych zajęć mają pomóc studentom w wyborze metodologii badań własnych, a także w merytorycznym i edytorskim przygotowaniu pracy magisterskiej.

Przedmiot obejmuje następujące zagadnienia:

Metodologia badań lingwistycznych – zagadnienia teoretyczne

• Czym jest nauka i metodologia badań, rola metodologii w badaniach naukowych.

• Ogólna klasyfikacja nauk według kryterium przedmiotowego i metodologicznego. Miejsce językoznawstwa wśród nauk XX w., wewnętrzne zróżnicowanie językoznawstwa (językoznawstwo synchroniczne i diachroniczne, teoretyczne i stosowane), rozwój językoznawstwa.

• Podstawowe założenia, aparat pojęciowy i metody postępowania badawczego; sposoby formułowania hipotez badawczych, dedukcja a indukcja, uzasadnianie a wyjaśnianie, weryfikacja a falsyfikacja hipotez naukowych, definiowanie i klasyfikowanie, typy podstawowych błędów logicznych.

• Główne paradygmaty badawcze wykorzystywane językoznawstwie XX i pocz. XXI wieku (językoznawstwo historyczno-porównawcze, strukturalizm, generatywizm, językoznawstwo kognitywne).

Gromadzenie materiału badawczego

• Podstawowe metody wykorzystywane w gromadzeniu materiału – przegląd.

• Wykorzystanie kwestionariuszy i prób opracowanych przez innych badaczy.

• Samodzielne opracowywanie kwestionariuszy i prób do badań lingwistycznych, kodowanie ankiet, opracowywanie wyników ankiet.

• Listy frekwencyjne i słowniki jako źródło danych w badaniach językoznawczych.

• Praca z Narodowym Korpusem Języka Polskiego: zawartość korpusu, sposoby wykorzystania wyszukiwarek korpusowych: PELCRA i NKJP.

• Ekscerpcja materiału językowego ze źródeł innych niż NKJP i słowniki.

• Różne sposoby analizowania i porządkowania materiału badawczego.

Przygotowywanie pracy dyplomowej

• Podstawowe sposoby sporządzania bibliografii i przypisów (tzw. system oksfordzki oraz system harwardzki). Zasady tworzenia bibliografii załącznikowej.

• Wykorzystanie internetowych baz danych w celu zgromadzenia literatury przedmiotu koniecznej do sporządzenia stanu badań: jakie materiały są dostępne online, gdzie ich szukać, kiedy i na jakich zasadach mamy dostęp do danych pełnotekstowych.

• Wykorzystanie programów komputerowych w pisaniu pracy dyplomowej – podstawowe zasady edytowania pracy magisterskiej, zastosowanie menedżera bibliografii, zarządzanie zgromadzonymi materiałami.

Ajdukiewicz K, 1985 (i wyd. nast.), Metodologiczne typy nauk, Wartość nauki, [w:] idem, Język i poznanie, tom 1, Warszawa, 287-313, 314-331.

Bartmiński J., 2004, Streszczenie w aspekcie typologii tekstów, [w:] idem, S. Niebrzegowska-Bartmińska, Tekstologia, cz. II, Lublin, 224-233

Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, „Poradnik Językowy” 8, 356-364.

Bogusławski A., 1993, O proporcjonalności w języku i jej warunkach, [w:] Sambor J., Linde-Usiekniewicz J., Huszcza R. (red.), 1993, Językoznawstwo synchroniczne i diachroniczne. Tom poświęcony pamięci Adama Weinsberga, Warszawa, 59-75.

Chalmers A., 1993, Czym jest to, co zwiemy nauką?, Wrocław.

Dubisz S., 2013, Teoria lingwistyczna w językoznawstwa stosowanym – na przykładzie glottodydaktyki polo-nistycznej, „Poradnik Językowy” 1, 15-23.

Grochowski M., 1993, Obiekty, cele i metody definiowania a rodzaje definicji [w:] J. Bartmiński, R. Tokarski (red.), O definicjach i definiowaniu, Lublin, 35-45.

Grzegorczykowa R., 1990 (i wyd. późniejsze), Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa, 38-85.

Hammerl R., Sambor J., 1990, Statystyka dla językoznawców, Warszawa.

Levinson S.C., 2010, Pragmatyka, przeł. T. Ciecierski, K. Stachowicz, Warszawa.

Lubaś W., 1979, Socjolingwistyka jako metoda badawcza, „Socjolingwistyka” 2,

11-27.

Lyons J., 1975,Wstęp do językoznawstwa, przeł. K. Bogacki, Warszawa, 9-64.

Popper K., 1977 (i wyd. nast.), Wstęp do logiki nauki, [w:] idem, Logika odkrycia naukowego, Warszawa, 21-50.

Wierzbicka A., 1999, Akty i gatunki mowy w różnych językach i kulturach, (w:) eadem, Język – umysł – kultura, Warszawa, 228-230 i/lub Wierzbicka A., 1999, Różne kultury, różne języki, różne akty mowy, (w:) eadem, Język – umysł – kultura, Warszawa, 193-227.

Stalmaszczyk P. (red.), 2006, Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne, Łódź.

Stalmaszczyk P. (red.), 2011, Metodologie językoznawstwa. Od genu języka do dyskursu, Łódź.

Wolański A., 2008, Edycja tekstów. Praktyczny poradnik, Warszawa.

Wiedza

Student rozpoznaje i opisuje lingwistyczne paradygmaty badawcze, zna procedurę postępowania badawczego oraz podstawowe błędy logiczne. Zna terminologię lingwistyczną stosowaną w logopedii.

Umiejętności

Student wyszukuje przydatne informacje w tekstach źródłowych, analizuje i interpretuje przedstawione w nich fakty.

Potrafi dokonać wyboru metody badawczej, a następnie zastosować ją w praktyce. Potrafi unikać błędów logicznych w wyjaśnianiu i uzasadnianiu hipotez badawczych.

Kompetencje społeczne

Docenia wartość wiedzy, wypracowanej w różnych współpracujących ze sobą dziedzinach naukowych, stosowanej w logopedii

- obecność na zajęciach, aktywne uczestnictwo w zajęciach;

- pisemny sprawdzian