Najnowsze kierunki w antropologii

obowiązkowe

W trakcie wykładu zostaną zaprezentowane kierunki rozwoju antropologii , dominujące w latach 90. XX w. i pierwszych dwóch dekadach XXI w. Omówimy różnorodne postawy teoretyczne, które ukształtowały się pod wpływem przemian zachodzących we współczesnym świecie. Skoncentrujemy się na zagadnieniach takich jak: teoria postkolonialna, koncepcje władzy, sprzeciwu i sprawczości, społeczne/polityczne zaangażowanie antropologii, antropologia a prawa człowieka, hierarchie wiedzy, antropologia bezpieczeństwa, zwrot ontologiczny, zwrot afektywny, antropologia wobec pandemii koronawirusa, antropologia wobec tzw. kryzysu migracyjnego

Tematy zajęć:

Wprowadzenie. Co to znaczy „najnowsze kierunki w antropologii”? Co dla nas znaczy studiować/uprawiać antropologię dziś?

Powstanie nowoczesnej władza i nowoczesnego podmiotu. Foucault, jego krytycy i kontynuatorzy. Jednostka a społeczeństwo. Ciało, państwo i polityka populacji.

Na ruinach imperiów. Postkolonializm. Postkolonializm a postsocjalizm. Postkolonializm a sprawa polska. Chłopi jako „obcy”. Europa wschodnia jako „obcy”. Historia komunizmu. Sprawczość jako kategoria polityczna

Państwo i bezpieczeństwo. Granica, antropologia bezpieczeństwa. Antropologia wobec "kryzysu migracyjnego". Antropologia białości.

Prawa człowieka w perspektywie antropologicznej. Problem z relatywizmem kulturowym. Debaty wokół kultury, tradycji, honoru, emancypacji i sprawczości.

Antropologia a podmioty pozaludzkie. Antropologia nauki, STS (science and technology studies) i ich prekursorzy. Studia nad rzeczami i zwierzętami. Zwrot ontologiczny. Błękitna antropologia

Na granicy antropologii i psychologii. Antropologia psychiatrii. Antropologia emocji. Antropologia psychologiczna. Czy możemy antropologicznie badać, co ludzie czują? Zwrot afektywny

Antropologia zaangażowana i stosowana. Antropologia a zdrowie publiczne. Bieda a globalne zdrowie – antropologia wg Paula Farmera i Nancy Scheper-Hughes. Antropologia a wojna.

Polskie debaty wokół społecznego i politycznego zaangażowania antropologii.

#meetoo w antropologii

Hierarchie wiedzy w antropologii: w poszukiwaniu tożsamości etnologii/antropologii w Europie Środkowo-Wschodniej.

Antropologia wobec pandemii COVID-19

Częścią zajęć będą też spotkania z zaproszonymi gośćmi - antropologami prowadzącymi nowatorskie badania

Michel Foucault, Historia seksualności, przeł. Bogdan Banasiak, Tadeusz Komendant i Krzysztof Matuszewski, Warszawa: Czytelnik, 1995, t. I, Wola wiedzy.

Michel Foucault, Państwo, bezpieczeństwo, populacja: wykłady w Collège de France 1977-1978, przeł. Michał Herer, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.

Michel Foucault, Rządomyslność, w: Filozofia, historia, polityka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.

Harry Oosterhuis, Stepchildren of Nature. Krafft-Ebing, Psychiatry, and the Making of Sexual Identity, Chicago: University of Chicago Press, 2000.

Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, rozdz. Postkolonializm, Kraków 2006, s. 549-544

Ewa M. Thompson, Said a sprawa polska, „EUROPA” (65) 26/05, 2005 s. 11,

http://www.newsweek.pl/said-a-sprawa-polska,45500,1,1.html

Maria Janion, Niesamowita słowiańszczyzna, Kraków 2006.

Clare Cavanagh, Postkolonialna Polska. Biała plama na mapie współczesnej teorii, przeł. Tomasz Kunz, „Teksty Drugie”, nr 2/3 (80/81), 2003, s. 60-71

Michał Buchowski, Widmo orientalizmu w Europie. Od egzotycznego Innego do napiętnowanego swojego, „Recycling Idei”, nr 10/2008, s.98-107.

Stanisław Węglarz, Chłopi jako „obcy”, w: Pożegnanie paradygmatu? Etnologia wobec współczesności, red. W.J. Burszta i J. Damrosz, Warszawa, 1994, s. 78-101

Hana Cervinkova, Postcolonialism, postsocialism and the anthropology of east-central Europe, „Journal of Postcolonial Writing” 2012, 48:2, s. 155-163

Dipesh Chakrabarty, Prowincjonalizacja Europy: myśl postkolonialna i różnica historyczna, przeł. Dorota Kołodziejczyk, Tomasz Dobrogoszcz,Ewa Domańska, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie , 2011

Eric R.Wolf, Europa i ludy bez historii, przeł. Wojciech Usakiewicz, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009.

Maria Todorova, 2008, Bałkany wyobrażone, przeł. Piotr Szymor i Magdalena Budzińska, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2008

Hadley Z. Renkin, 2015, Biopolitical Mythologies: Róheim, Freud, (Homo)phobia, and the Sexual Science of Eastern European Otherness, w druku, „Sexualities”.

Ann L. Stoler, Żeby imperium było przyzwoite. Polityka rasy i moralności seksualnej w dwudziestowiecznych kulturach kolonialnych, przeł. Michał Petryk, w: Antropologia seksualności, red. A. Kościańska, WUW, 2012.

Karolina S. Follis, Building fortress Europe: the Polish-Ukrainian frontier, Philadelphia: Univeristy of Pennsylwania Press, 2012.

Alexandra Schwell, Austria’s Return to Mitteleuropa. A Postcolonial Perspective on Security Cooperation, „Ethnologia Europaea”, 42:1 (2012).

Karolina S. Follis, Responsibility, Emergency, Blame: Reporting on Migrant Deaths on the Mediterranean in the Council of Europe, „Journal of Human Rights”, 2015.

Giorgio Agamben, My, uchodźcy, http://recyklingidei.pl/agamben-my-uchodzcy

Michał Buchowski, Hierarchies of Knowledge in Central-Eastern European Anthropology, „Anthropology of East Europe Review”, t. 22, nr 2 (2004). (nieco zmieniona polska wersja w: Etnologia polska : historie i powinowactwa, 2012), http://scholarworks.iu.edu/journals/index.php/aeer/article/view/296

Chris Hann Correspondence: Reply To Michał Buchowski, „Anthropology of East Europe Review”, t. 23, nr 1 (2005) https://scholarworks.iu.edu/journals/index.php/aeer/article/view/242

Numer specjalny „Cargo”:

„Cargo. Journal for Cultural/Social Anthropology”, t. 12, nr 1-2 (2014), artykuły:

- Michał Buchowski: Twilight Zone Anthropologies: The Case of Central Europe

- Monika Baer: Think Globally, Act Locally? Anthropological Strategies in/of East-Central Europe

- Agnieszka Pasieka: Local Scholars, Global Experts: from a Native’s Point of View

- Jakub Grygar: What is „National“ in National Anthropological Associations? An Interview

with Zdeněk Uherek and Juraj Podoba

- Nikola Balaš: Anthropology Limited. Studying Anthropology in the Czech Republic (and England)

http://cargojournal.org/index.php/cargo/issue/view/1/showToc

Michał Buchowski, Etnologia polska. Historie i powinowactwa, Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2012

Julia Buyskykh, A Ukrainian Scholar in Poland: Notes in the Margins, „Lud”, t. 100, 2016, s. 153-160.

Dyskusja na łamach focaalblog.com

War: New Times

https://www.focaalblog.com/features/war-new-times/

szczególnie:

Chris Hann: The Agony of Ukraine, https://www.focaalblog.com/2022/03/11/chris-hann-the-agony-of-ukraine/

Elizabeth Cullen Dunn: When Western Anti-Imperialism Supports Imperialism, https://www.focaalblog.com/2022/03/03/elizabeth-cullen-dunn-when-western-anti-imperialism-supports-imperialism/

Martin Fotta: Towards Anti-War Anthropology: On EASA, CEE and NATO, https://www.focaalblog.com/2022/04/14/martin-fotta-towards-anti-war-anthropology-on-easa-cee-and-nato/

Volodymyr Artiukh: The political logic of Russia’s imperialism, https://www.focaalblog.com/2022/06/09/volodymyr-artiukh-the-political-logic-of-russias-imperialism/

American Anthropological Association, 1947, Statement on Human Rights Submitted to the Commission on Human Rights, United Nation by the Executive Board, American Anthropological Association, „American Anthropologist”, t. 49, nr 4, 539-543.

American Anthropological Association, 1999, Declaration on Anthropology and Human Rights, http://www.aaanet.org/stmts/humanrts.htm (dostęp 7.01.2012).

Karolina Follis, Antropologia społeczno-kulturowa a międzynarodowy systemem ochrony praw człowieka. Jak antropologicznie badać prawa człowieka?, w: Antropologia wobec dyskryminacji, red. K. Dąbrowska, M. Grabowska, A. Kościańska, Warszawa: WUW, 2015, s. 23-36.

Kwame Anthony Appiah, The Honor Code: How Moral Revolutions Happen, New York: Norton, 2011.

Agnieszka Kościańska, 2013, Obrzezanie i szacunek, „Dialog-Pheniben. Kwartalnik Stowarzyszenia Romów w Polsce”, nr 12, s. 86-89. (http://dialogpheniben.pl/wp-content/uploads/2014/11/12_DIALOG_OK_WEB.pdf)

Edward Hackett, Olga Amsterdamska, Michael Lynch, Judy Wajcman red. The handbook of science and technology studies, Cambridge, MA: MIT Press, 2008.

Bruno Latour (1987) Science in Action, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1987

Monika Bakke, Między nami zwierzętami, „Teksty Drugie” 2007, nr 1/2

Ewa Domańska, Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami, „Kultura Współczesna”, nr 3, 2008, s. 9-21

Clarke Adele, Janet K. Shim, Laura Mamo, Jennifer R. Fosket, Jennifer R. Fishman, Biomedicalization. Thechnoscience, Health, and Illness in the U.S., Duke University Press, Durham, 2010.

Frédéric Keck, Paul Rabinow, Odkrywanie i inscenizowanie ciała genetycznego, w: Historia ciała, t. 3, J.-J. Courtine, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2014.

Eduardo Kohn, 2013, How Forests Think. Toward an Anthropology Beyond the Human, UC Press.

Prof. Martin Holbraad (University College London), Three ontological turn-on, wykład w IEiAK UW, 2015: shttps://www.youtube.com/watch?v=c-SQBe-V7Jw&index=7&list=PLVi6w9hRT7l7SMqqjkEfB_qxGKec-fkQs

Owczarska, Małgorzata. 2021. Myśleć przez morze. Sztrandowanie i inne metafory, w poszukiwaniu poznawczych alternatyw. „Przegląd Kulturoznawczy”,Numer 2 (48) Błękitna humanistyka, s. 245-267

Małgorzata Rajtar, Justyna Straczuk red., Emocje w kulturze, Warszawa: WUW, 2012.

Nikolas Rose, Disorders Without Borders? The Expanding Scope of Psychiatric Practice, „BioSocieties”, nr 1/2006, s. 465–484

Vieda Skultans, The Appropriation of Suffering. Psychiatric Practice in the Post-Soviet Clicic, „Theory, Culture, Society” 2007, nr 3

Lakoff Andrew (2004) The Anxieties of Globalization: Antidepressant Sales and Economic Crisis in Argentina, „Social Studies of Science”, t. 34, nr 2, s. 247–269.

Sokół, Grzegorz. 2023. Working Through What Is. Depression and the Predicament of Reality in Poland, WUW.

Nancy Scheper-Hughes, Części nieznane: Tajna etnografia podziemnego handlu organami, w: Antropologia wobec dyskryminacji, red. K Dąbrowska, M. Grabowska, A. Kościańska, Warszawa: WUW, 2015, s. 197-233.

Paul Farmer, Kobiety, bieda i AIDS, [w:] Antropologia seksualności. Teoria, etnografia, zastosowanie, red. A. Kościańska, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012

Partner to the poor: a Paul Farmer reader, red. Haun Saussy, Berkeley, University of California Press, 2010.

Hana Červinková, Bogusława Dorota Gołębniak red., Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane, Wrocław: Wydawnictwo naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, 2010.

Michał W. Kowalski, Antropolodzy na wojnie. O „brudnej” użyteczności nauk społecznych, Warszawa, WUW, 2015.

Monika Baer, Między nauką a aktywizmem: o polityczności, płci i antropologii, Wrocław: Katedra Etnologii i Antropologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2014.

Marcin Brocki, Antropologia społeczna i kulturowa w przestrzeni publicznej: problemy, dylematy, kontrowersje, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013.

Debata w czasopiśmie „(op.cit.,)”: Agnieszka Kościańska, Ku odpowiedzialności. Etnologia w Polsce: tradycje i wyzwania, nr 19-20 (6-7/2004); Ku antropologii, wywiad z prof. dr hab. Joanną Tokarską-Bakir, rozmawiałam Dorota Hall, nr 19-20 (6-7/2004); Na obrzeżach, wywiad z prof. Wojciechem J. Bursztą, rozmawiała Magdalena Radkowska, nr 21 (8/2004); Michał Buchowski, Ku odpowiedzialnej antropologii, nr 22 (1/2005); Zofia Sokolewicz, Bardzo delikatna materia. Odpowiedzialność i zmieniająca się etnografia, nr 23 (2/2005), Potężne zbiorniki znaczeń, wywiad z prof. Grzegorzem Godlewskim, nr 24-25 (3-4/2005); Barbara Fatyga, Wożenie drzewa do lasu, nr 26 (5/2005); Monika Baer, Ku pluralistycznej wspólnotowości, nr 27 (6/2005); Dlaczego Grecy? Wywiad z prof. Michaelem Herzfeldem, rozmawiała A. Kościańska, nr 28 (1/2006); A na etnologii… Rozmowa ze studentami Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, rozmawiała A. Kościańska, nr 29 (2/2006); Grażyna Kubica, Nasze grono, nr 30-31 (3-4/2006).

Agnieszka Kościańska, „Mafia cywilizatorów”. Lokalne korzenie społecznego i politycznego zaangażowania polskiej etnologii, w: Antropologia wobec dyskryminacji, red. K Dąbrowska, M. Grabowska, A. Kościańska, Warszawa: WUW, 2015, s. 37-50.

Wybór materiałów ze stron: https://onlinelibrary.wiley.com/toc/14698676/2020/28/2

https://allegralaboratory.net/category/thematic-threads/corona/

Carlo Caduff, What Went Wrong: Corona and the World after, the Full Stop, „MedicalAnthropologyQuarterly”, 2020

„Lud”, 2022, https://apcz.umk.pl/LUD/issue/view/1949

Kristen Ghodsee i Mitchell A. Orenstein, Dlaczego Europa Wschodnia nie chce się szczepić? https://krytykapolityczna.pl/swiat/ue/europa-wschodnia-szczepienia-zaufanie/

The COVID-19 Crisis. Social Perspectives, red. Deborah Lupton, Karen Willis, 2021, Routledge

Wybór materiałów ze strony: https://metooanthro.org/

1. Pogłębiona wiedza na temat najnowszych kierunków rozwoju nauk humanistycznych między innymi.

2. Umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy we własnych badaniach (na podstawie poznanych przykładów najnowszych badań w humanistyce)

Warunki zaliczenia:

- obecność na zajęciach (dopuszczalne 3 nieobecności); osoby niemogące uczestniczyć w więcej niż 3 zajęciach proszone są o odsłuchanie wykładów lub przeczytanie tekstów i przygotowanie krótkiej pracy pisemnej streszczającej główne wątki: długość pracy 1500-1800 znaków ze spacjami (prace za długie lub za krótkie będą odsyłane do poprawy)

- praca końcowa (recenzja książki antropologicznej wydanej w ostaniach 5 latach; recenzja powinna zawierać omówienie książki, jej mocne i słabe strony oraz sytuować ją na tle dokonań współczesnej antropologii; studenci samodzielnie wybierają książkę i przedstawiają swój pomysł prowadzącej do akceptacji; długość recenzji 10 000-12 000 znaków ze spacjami).

Recenzje za długie lub za krótkie nie będę oceniane.