Dialog w obrazie, dialog z obrazem. Interakcje w sztuce średniowiecznej

nieobowiązkowe

Tematem wiodącym konwersatorium będzie dialog odbiorcy z obrazem, który to dialog w specyficznych przypadkach mógł przerodzić się w interakcję.

Wykłady mają na celu przedstawienie zjawisk, w których stosunek odbiorcy do obrazu nie był determinowany przede wszystkim artystycznymi walorami dzieła. Dotyczy to szczególnie ówczesnego postrzegania dzieł sztuki sakralnej. W spotkaniu ze świętym wizerunkiem nie tylko odbiorca przychodził do obrazu dla zawartych w nim treści ideowych, ale także obraz „wychodził mu na przeciw”, przypominając o prawdach wiary, zachęcając czasem do określonych czynów pobożności.

W pierwszym rzędzie będzie mowa o wizerunkach kultowych, od najstarszych przedstawień Matki Boskiej z Dzieciątkiem, aż po obrazy zwielokrotnione za pomocą technik graficznych.

Omówione zostaną także niektóre zagadnienia funkcji dzieł, jakie pełniły one w praktykach pobożności. Aby móc pełnić te funkcje, ważną rolę odgrywały także kinetyczne możliwości rzeźbionych przedstawień. Podczas wykładów zostaną przedstawione także takie dzieła wraz z zarysowaniem uwarunkowań kulturowych, w których funkcjonowały.

- H. Belting, Das Bild und sein Publikum im Mittelalter. Form und Funktion früher Bildtafeln der Passion, Berlin 1995;

- H. Belting, Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki, Gdańsk 2010;

- G. Jurkowlaniec, Chrystus Umęczony. Ikonografia w Polsce od XIII do XVI wieku, Warszawa 2001;

- W. Marcinkowski, Przedstawienie dewocyjne jako kategoria sztuki gotyckiej, Kraków 1994;

- M. Jakubek-Raczkowska, Tu ergo flecte genua tua. Sztuka a praktyka religijna świeckich w diecezjach pruskich państwa zakonu krzyżackiego do połowy XV wieku, Toruń 2014;

- K. Kopania, Animated Sculptures of the Crucified Christ in the Religious Culture of the Latin Middle Ages, Warszawa 2010;

- J. Tripps, Das handelnde Bildwerk in der Gotik, Forschungen zu den Bedeutungsschichten und der Funktion des Kirchengebäudes und seiner Ausstattung in der Hoch- und Spätgotik, wyd. II, Berlin 2000;

- A. Ziemba, Wspólnota rzeczy. Sztuka niderlandzka i północnoeuropejska 1380–1520, Warszawa 2015 [Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380 - 1500, t. III]

Student zna podstawowe mechanizmy przekazywania treści ideowych obrazu.

Potrafi rozpoznać i interpretować szczegóły, w których poza walorami estetycznymi zawarte jest także przekaz ideowy, związany z funkcją dzieła.

Wykorzystując literaturę naukową, potrafi opracować konspekt prezentacji i przedstawić ją do dyskusji na zajęciach.

Zaliczenie na podstawie prezentacji na wybrany temat z listy zagadnień, podanej przez prowadzącego lub test (w zależności od liczebności grupy).