Nowoczesna grafika polska i jej europejski kontekst (od 2 poł. XIXw.)

nieobowiązkowe

Zajęcia przeznaczone są dla studentów, którzy interesują się grafiką nowoczesną, jako odrębną wypowiedzią artystyczną i chcą poznać specyficzny warsztat badawczy, jak również poszerzyć wiedzę na temat funkcji, jakie pełniła grafika artystyczna (warsztatowa) począwszy od 2. połowy XIX wieku. Forma konwersatorium, zakładająca czynny udział studentów, połączona jest z autorskimi wykładami bazującymi na oryginalnym i różnorodnym materiale ilustracyjnym, znajdującym się w zbiorach Gabinetu Rycin BUW (w tym z kolekcji Henryka Grohmana).

Historia nowoczesnej grafiki polskiej zaczyna się kształtować w sposób intensywny na przełomie XIX i XX wieku, pod dużym wpływem przemian jakie zaszły w grafice europejskiej w 2. połowie wieku XIX. Przełom wieków XIX i XX był czasem odrodzenia klasycznych technik warsztatowych, poznawania ich na nowo i wprowadzania nowatorskich eksperymentów, jak również rozwoju kolekcjonerstwa grafiki i „oswojenia” publiczności z zapomnianym medium. Grafikę autorską uprawiali znakomici graficy, często malarze, a ich twórczość swoim poziomem mieściła się najważniejszych nurtach grafiki europejskiej. Zaowocowało to w okresie międzywojennym, w którym czołowi twórcy wyznaczali nowe kierunki rozwoju grafiki i spotkali się z ogólnoeuropejskim uznaniem. Zajęcia będą zawierały wprowadzenie do historii grafiki jako dziedziny sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem terminologii. Proponowane zagadnienia, to m.in. Warsztat pracy badacza grafiki; Grafika jako dziedzina sztuk plastycznych, podstawowe podziały i terminologia; Przemiany w grafice europejskiej w 2. połowie XIX wieku; Polscy kolekcjonerzy grafiki z przełomu XIX i XX wieku i ich wpływ na rozwój sztuk graficznych; Józef Pankiewicz i polscy artyści-graficy w Paryżu na początku XX wieku; Leon Wyczółkowski i rozwój litografii w krakowskim środowisku artystycznym; Władysław Skoczylas i krąg warszawskich drzeworytników; Formiści, ekspresjoniści (grupa Bunt) i konstruktywiści a grafika; Grafika w czasie II wojny światowej i w pierwszych latach powojennych.

Krystyna Czarnocka, Półtora wieku grafiki polskiej, Warszawa 1962

Irena Jakimowicz, Pięć wieków grafiki polskiej, Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1997 (bez słownika terminologicznego, ponieważ zawiera nieścisłości)

Maria Grońska, Nowoczesny drzeworyt polski (do 1945 roku), Wrocław 1971

Maria Grońska, Grafika w książce, tece i albumie, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1994

Irena Kossowska, Narodziny polskiej grafiki artystycznej 1897-1917, Kraków 2000

Łukasz Kossowski, Wielka fala. Inspiracje sztuką Japonii w polskim malarstwie i grafice, Warszawa 2016

Katarzyna Kulpińska, Matryce, odbitki – ślady kobiet. Polskie graficzki i ich twórczość w dwudziestoleciu międzywojennym, Toruń 2017.

Janina Wiercińska, Sztuka i książka, Warszawa 1986

Wielość w jedności. Drzeworyt polski po 1900. Katalog wystawy, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, oprac. i red. naukowa Barbara Chojnacka, Bydgoszcz 2009

Wielość w jedności. Drzeworyt polski po 1900. Materiały z sesji naukowej, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, 23 października 2009, red. naukowa Barbara Chojnacka, Michał F. Woźniak, Bydgoszcz 2011

Wielość w jedności. Techniki wklęsłodruku w Polsce po 1900 roku. Katalog wystawy, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, oprac. i red. naukowa Barbara Chojnacka, Bydgoszcz 2012

Wielość w jedności. Techniki wklęsłodruku w Polsce po 1900 roku. Materiały z sesji naukowej, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, 18-19 października 2012, red. Barbara Chojnacka, Michał F. Woźniak, Bydgoszcz 2013

Wielość w jedności. Litografia i techniki druku płaskiego w Polsce po 1900 roku. Katalog wystawy, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, oprac. i red. naukowa Barbara Chojnacka, Bydgoszcz 2015

Wielość w jedności. Litografia i techniki druku płaskiego w Polsce po 1900 roku. Materiały z sesji naukowej, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, 22-23 października 2015, red. Barbara Chojnacka, Michał F. Woźniak, Bydgoszcz 2015

***

Agnieszka Kluczewska-Wójcik, Kolekcjoner polski u progu nowoczesności – szkic do portretu, [w:] Kolekcjonerstwo polskie XX i XXI wieku. Szkice, red. Tomasz F de Rosset, Agnieszka Kluczewska-Wójcik, Aldona Tołysz, Warszawa 2015, s. 19-39.

Agnieszka Kluczewska-Wójcik, Feliks „Manggha” Jasieński i jego kolekcja w Muzeum Narodowym w Krakowie, Kraków 2014

Krystyna Kulig-Janarek, Niech żyje sztuka! Kolekcja Feliksa Jasieńskiego. Grafika francuska od impresjonizmu do art. nouveau. Katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Krakowie, czerwiec 2015 – styczeń 2016, Kraków 2015

Miłośnicy grafiki i ich kolekcje w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Katalog wystawy, Muzeum Narodowe w Warszawie, 6 lipca – 3 września 2006, red. Anna Grochala, Warszawa 2006

Wanda M. Rudzińska, Henryk Grohman – mecenas i kolekcjoner, [w:] Mecenas, kolekcjoner, odbiorca. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Katowice, listopad, 1981, red. Elżbieta Karwowska, Anna Marczak-Krupa, Warszawa 1984, s. 179-195.

Ze zbiorów Henryka Grohmana. Grafika i rzemiosło artystyczne, Katalog wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, 24 styznia- 15 marca 1998, Łódź 1997

***

Walter Koschatzky, Die Kunst der GRAPHIK. Technik, Geschichte, Meisterwerke, Residenz Verlag, Augsburg 1972

Jolanta Talbierska, Grafika [w:] Wielka Encyklopedia PWN, t. 10, Warszawa 2002, s. 373-376); Rysunek [w:] Wielka Encyklopedia PWN, t. 24, Warszawa 2004, s. 138-139

Jordi Catafal, Clara Oliva, Techniki graficzne, wyd. Arkady, tłum. Marta Boberska, konsultacja i uzupełnienia tekstu Jolanta Talbierska, Arkady, Warszawa 2004

Andrzej Jurkiewicz, Podręcznik metod grafiki artystycznej, Warszawa 1975

Uczestnik konwersatorium powinien wynieść podstawową wiedzę o specyfice grafiki jako dziedziny sztuki, znajomość jej odrębnej terminologii i warsztatu badacza. Zwrócenie uwagi na najważniejsze osiągnięcia grafiki polskiej od 2. połowy XIX wieku i wybitnych twórców ma ułatwić łączenie odrębnych z pozoru zjawisk w sztuce w całość, uczyć wyciągania wniosków ogólniejszych. Możliwość zilustrowania zajęć oryginalnymi dziełami sztuki wprowadza poza poznaniem dorobku wybitnych twórców, także praktyczne poznawanie technik graficznych. Uczestnicy otrzymają również materiały zawierające podstawowe treści prezentowane na spotkaniach (terminologia, nazwiska twórców, abstrakt wykładu, dodatkowa literatura).

Regularne i czynne uczestnictwo w zajęciach / test pisemny, otwarty na koniec semestru