Śmierć i upamiętnienie w nowożytnej Polsce

nieobowiązkowe

Podczas zajęć będą omawiane dzieła realizowane na uroczystości pogrzebowe oraz te dla upamiętnienia zmarłych

Zajęcia podzielone na dwie części. W pierwszej na podstawie źródeł pisanych i ikonograficznych zostaną omówione i zanalizowane przebieg i artystyczna oprawa uroczystości pogrzebowych. Część druga będzie poświęcona na analizę różnorodnych dzieł upamiętniających zmarłych. Na wybranych przykładach zostaną przedstawione stosowane rozwiązania formalne, przekazywane treści i sposoby prezentacji zmarłego.

Źródła

Cui contingit nasci, restat mori: wybór testamentów staropolskich z województwa sandomierskiego, oprac. M. Lubczyński, J. Pielas, H. Suchojad, Warszawa 2005.

Dyaryusz Apparencyi pogrzebowey S. P. Wielmozney Imci Pani Dorothy z Grothow Gembicki Starosciny Nakielskiey Herbu Rawicz w Kosciele Labiszynskim WW. OO. Reformatow erygowaney Dnia Czwartego Czerwca Roku 1731 http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=109055.

Kronika mieszczanina krakowskiego z lat 1575-1595, wyd. H. Barycz, Kraków 1930.

Kopie Zamoyskich przyozdobione abo Kazanie na pogrzebie [...] Thomasza Zamoyskiego [...] miane [...] dnia 9 lutego, roku [...] M.DC.XXX.VIII. przez Barthłomieia Silviusza [...], http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=48924&from=FBC.

Kromer M., Mowa na pogrzebie Zygmunta I oraz O pochodzeniu i o dziejach Polaków księgi XXIX i XXX, wstęp, przekład i oprac. J. Starnawski, Olsztyn 1982, s. 105-220.

Orzechowski S., Wybór pism, oprac. J. Starnawski, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1972, s. 278-285 [Obchód pogrzebu Jana Tarnowskiego]

Starowolski S., Monumenta Sarmatarum, Cracoviae 1655.

Testamenty szlachty krakowskiej XVII – XVIII w. Wybór tekstów źródłowych z lat 1650-1799, oprac. A. Falniowska-Gradowska, Kraków 1997.

Opracowania

Barłowska M., „Bo przystoi, by mężne tak wieziono ciała” Mowy przy wyprowadzeniu ciała rycerza z obozu, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, 7: 2010-2011, s. 57-69.

Bernatowicz, T. Uwagi o XVII-wiecznych epitafiach z obrazami z terenu Gdańska, „Studia Gdańskie”, 6: 1986, s. 139-177.

Biłozór-Salwa M., Musicus mortalis – Musical Iconography and the Baroque Conceit, „Musicology Today” 2009, [Polish Studies on Baroque Music, ed. by Sz. Paczkowski, A. Ryszka-Komarnica], s. 178-195. http://files.musicologytoday.hist.pl/files/Musicology_Today/Musicology_Today-r2009-t6/Musicology_Today-r2009-t6.pdf.

Chrościcki Juliusz A., Pomniki sławy żołnierskiej od kurhanów i piramid z kości do monumentalnych dekoracji pogrzebowych (XV-XVIII w.) [w:] I podaje wiek wiekowi. Tradycje chrześcijańskie w dziejach polskiego oręża, Katalog wystawy, Muzeum Wojska Polskiego (wrzesień 2001 – marzec 2002).

Chrościcki J. A., Pompa funebris. Z dziejów kultury staropolskiej, Warszawa 1974 http://otworzksiazke.pl/ksiazka/pompa_funebris/.

Cieślak K., Epitafia obrazowe w Gdańsku (XV-XVII w.), Wrocław 1993.

Cieślak K., Kościół - cmentarzem : sztuka nagrobna w Gdańsku (XV-XVIII w.): „długie trwanie" epitafium, Gdańsk 1992.

Cieślak Katarzyna, Pierwowzory graficzne epitafiów obrazowych w Gdańsku a problemy ich ikonografii, „Biuletyn Historii Sztuki”, 50: 1988, nr 3.

Gryglewski P., Vetusta Monumenta: szlacheckie mauzoleum od połowy XV do XVII w., Łódź 2002.

Janicki M., Chorągwie nagrobne czyli nagrobki chorągiewne i rycerski obrządek pogrzebowy, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, 39: 1998, s. 77-102.

Janicki M., Pochówki i pamięć poległych (XIV-XVII w.), „Napis”, 7: 2001, s. 57-77.

Karpowicz M., Przemiany mentalności na przykładzie nagrobków w XVIII w., w: Sztuki polskiej drogi dziwne, Bydgoszcz 1994, s. 175-199.

Kizik E. , Śmierć w mieście hanzeatyckim w XVI-XVIII wieku : studium z nowożytnej kultury funeralnej, Gdańsk 1998.

Kicińska U., Wzorzec szlachcianki w polskich drukowanych oracjach pogrzebowych XVII wieku, Warszawa 2013.

Kowalczyk J., Polskie portrety „all'antica" w plastyce renesansowej, w: Treści dzieła sztuki : Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Gdańsk, grudzień 1966, Warszawa 1969, s. 121-136.

Kozakiewiczowa H., Rzeźba XVI wieku w Polsce, Warszawa 1984.

Kozina Irma, Polskie chorągwie nagrobne i ich związek z ideą militis christiani, „Nasza Przeszłość” , 74: 1990.

Kret W., Theatrum in exequiis Karola Ferdynanda Wazy na tle twórczości Giovanniego Battisty Gisleniego, „Rocznik Warszawski”, 1975, s. 41-66.

Łoziński J.Z., Grobowe kaplice kopułowe w Polsce 1520-1620, Warszawa 1973.

Matwijów M., Pogrzeb królowej Ludwiki Marii we wrześniu 1667 r., [w:] Studia i materiały z dziejów nowożytnych, red. L. Matwijowski, S. Ochmann-Staniszewska, Wrocław 1995, s. 64-86.

Miks-Rudkowska N., Theatrum in exequiis Karola Ferdynanda Wazy. Z badań nad twórczością G.B. Gisleniego, „Biuletyn Historii Sztuki”, 4: 1968, z. 4, s. 419-434.

Nestorow R., „Magna pompa et splendido apparatu”. Ceremonia pogrzebowa Adama Mikołaja Sieniawskiego we Lwowie i Brzeżanach w r. 1726, w: Sztuka kresów wschodnich, t. 6, red. A. Betlej, P. Krasny, współpraca J. Wolańska, M. Biernat, Kraków 2006, s. 225-241.

Nie wszystek umrę. Pamięć o zmarłych w kulturze staropolskiej, red. A. Jankowski, A. Kolnder, Bydgoszcz 2015.

Nowaszczuk J., Miejsca wspólne łacińskich epitafiów epoki renesansu, Szczecin 2007.

Nowaszczuk J., Wierszowane epitafia łacińskie w Polsce epoki renesansu. Kompozycja. Antologia utworów, Szczecin 2009.

Osiecka-Samsonowicz H., „Z wielką pompą do nieba” – pogrzebowe „theatrum” w Rzeczypospolitej w XVIII wieku, „Rocznik Historii Sztuki”, 44: 2019, s. 205-214. http://journals.pan.pl/Content/114607/PDF/RHS+XLIV+2019+14-H.Osiecka-Samsonowicz.pdf?handler=pdf.

Panofsky E., Tomb Sculpture. Its Changing Aspects from Ancient Egypt to Bernini, London 1992.

Skwara M., „Miejsca wspólne” polskiej poezji i sztuki funeralnej XVI i początku XVII wieku, Szczecin 1994.

Skwara M., Polskie drukowane oracje pogrzebowe XVII wieku. Bibliografia, Gdańsk 2009.

Sulewska R., Warszawskie uroczystości pogrzebowe królów i ich rodzin w XVI i XVII wieku. Ceremoniał, przestrzeń, oprawa plastyczna, „Rocznik Historii Sztuki”, 44: 2019, s. 179-204. http://journals.pan.pl/dlibra/publication/131208/edition/114606/content.

Vanitas: portret trumienny na tle sarmackich obyczajów pogrzebowych, Kat. wystawy, Muzeum Narodowe w Poznaniu, listopad 1996 - luty 1997, Poznań 1996.

Wesela, chrzciny i pogrzeby w XVI-XVIII wieku, red. H. Suchojad, Warszawa 2001.

Zlat Mieczysław, Typy osobowości w polskiej sztuce XVI w., [w:] Renesans. Sztuka i ideologia, Warszawa 1976, s. 251-291.

Żukowski J., Z majestatu pańskiego na żałobne mary. Polskie i europejskie egzekwie królowej Cecylii Renaty (1644), „Kronika Zamkowa”, 1-2/63-64/2012, s. 79-125.

Po zrealizowaniu zajęć student:

K_W02

Zna podstawową terminologię historyczno-artystyczną dotyczącą komemoratywnych dzieł sztuki, w szczególności w zakresie technik, materiałów, funkcji, datowania, warunków przechowywania.

K_W04

Ma uporządkowaną wiedzę szczegółową z zakresu sztuki sepulkralnej w nowożytnej Polsce w ujęciu chronologicznym, tematycznym i problemowym, w zakresie najważniejszych artystycznych kierunków, ruchów, tendencji, środowisk

K_W16

Ma podstawową wiedzę o powiązaniach historii sztuki z innymi dziedzinami nauki, jak historia, filozofia, antropologia, wiedza o kulturze, religii i literaturze

K_W17

Zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji obiektów sztuki, stosowane w historycznej i aktualnej historii sztuki i potrafi je dostosować do badania konkretnego dzieła

K_U01

Potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje, wykorzystując różne źródła i sposoby

K_U04

Potrafi rozpoznać różne rodzaje obiektów nowożytnej sztuki sepulkralnej w Polsce (pod względem techniki, tematu, typologii, chronologii, stylistyki, genezy, atrybucji) oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego i miejsca w procesie historyczno-kulturowym, umie opisać dzieła omawianego okresu identyfikując i wartościując zjawiska i problemy szczególnie istotne

K_U06

Umie samodzielnie zdobywać wiedzę i zdobywać umiejętności badawcze kierując się wskazówkami opiekuna naukowego

K_U07

Posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem poglądów różnych badaczy historii sztuki i historii kultury oraz umiejętność wyciągania wniosków

K_U010

Posiada umiejętność przygotowywania typowych prac w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych oraz innych źródeł

K_U011

Posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych w zakresie historii sztuki oraz innych źródeł

K_U13

Potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role

Zaliczenie na ocenę na podstawie obecności, uczestnictwa w zajęciach, krótkich testów.