Sztuka XIV i pocz. XV wieku w MNW

nieobowiązkowe

Zajęcia o charakterze konwersatoryjnym, poświęcone ćwiczeniu umiejętności interpretowania wybranych zjawisk i dzieł sztuki XIV – pocz. XVI wieku, głównie malarstwa i rzeźby ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Zajęcia prowadzone przed obiektami w muzeum.

Zajęcia o charakterze konwersatoryjnym, poświęcone ćwiczeniu umiejętności interpretowania wybranych zjawisk i dzieł sztuki XIV –początku XVI wieku, głównie malarstwa i rzeźby ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Celem pierwszym jest poznanie samych obiektów i historycznych mechanizmów społeczno-artystycznych oraz metod ich interpretacji i różnych teorii metodologicznych. Celem drugim jest zapoznanie studentów z problemami i metodami ekspozycji muzealnej. Studenci pracują w kilkuosobowych zespołach. Opracowują prezentację ustną przy obiekcie (grupie obiektów) w muzeum i wywołują dyskusję lub działanie interaktywne. Podstawą zaliczenia jest wymieniona prezentacja.

konwersatorium SZTUKA XIV I POCZ. XV WIEKU W MNW – TEMATY

1. Madonna z Ołoboku i początki rzeźby kultowej

2. Pietà z Lubiąża i nurt dolorystyczny w rzeźbie średniowiecznej

3. Krucyfiks dolorystyczny z kościoła Bożego Ciała we Wrocławiu

4. Madonna Parlerowska w Muzeum Narodowym w Warszawie

5. Piękne Madonny: badania stylistyczno-genetyczne, procedury warsztatowe,

funkcje dzieł sztuki, badania genderowe (ostentatio genitalium)

6. Alabastrowa grupa Trzech Marii: problem transferu wyrobów sztuki

7. Ukrzyżowanie z kaplicy rodziny Dumlose w kościele św. Elżbiety we Wrocławiu

8. Piękna Pietà z kościoła św. Macieja we Wrocławiu

9. Veraicon i problem obrazów-„relikwii”

10. Poliptyk Grudziądzki

11. Dyptyk Winterfeldów

12. Tablica wotywna z Brzegu

Literatura:

Galeria Sztuki Średniowiecznej MNW. Przewodnik, red. A. Ziemba, teksty: J. Aniołek, Z. Herman, M.

Kochanowska, A. Ziemba, Warszawa 2017.

Technika rzeźbiarska i malarska: Michael Baxandall, Limewood Sculptors of Renaissance Germany,

Yale University Press 1982. Justyna Olszewska-Świetlik, Warsztat malarski Mistrza ołtarza ze

Strzegomia (1486/87), Toruń 2002. Justyna Olszewska-Świetlik, Technologia i technika gdańskiego

malarstwa tablicowego drugiej połowy XV wieku, Toruń 2005

Madonna z Ołoboku: Tadeusz Dobrzeniecki, Romański posążek tronującej Marii z Dzieciątkiem w

Muzeum Narodowym w Warszawie, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” 1966, t. 10, s.

109–161. Ilene H. Forsyth, The Throne of Wisdom. Wood Sculptures of the Madonna in Romanesque

France, Princeton 1972. M. Gąsiorowski, Madonna tronująca z Dzieciątkiem z Ołoboku [w:] Studia i

materiały seminarium średniowiecznego, z. 2, red. Alicja Karłowska-Kamzowa, Poznań 1997, s. 3–10.

Krucyfiks dolorystyczny: Friedrich Mühlberg, Crucifixus Dolorosus. Über Bedeutung und Herkunft

des gotischen Gabelkruzifixes, „Wallraf-Richartz Jahrbuch“ 1960, 22, s. 69 – 86. Monika von

Alemann-Schwartz, Crucifixus dolorosus. Beiträge zur Polychromie und Ikonographie der rheinischen

Gabelkreuzifixe, Bonn 1976. Marcin Wisłocki, XIV-wieczne krucyfiksy na Śląsku, „Dzieła i

interpretacje” 1993, 1, s. 5– 26. Tadeusz Dobrzeniecki, Chrystus Bolesny na Drzewie Życia [w:]

Literatura i kultura polskiego średniowiecza. Człowiek wobec świata znaków i symboli, red. Paulina

Buchwald-Pelcowa, Jerzy Pelc Warszawa 1995. Godehard Hoffmann, Das Gabelkreuz in St. Maria im

Kapitol zu Köln und das Phänomen der Crucifixi dolorosi in Europa, Worms 2006. Patrycja

Łobodzińska, Crucifixus dolorosus z kościoła Bożego Ciała we Wrocławiu, „Annales Universitatis

Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Sectio L, Artes” XV, 1, 2017, s. 7–37.

Pietà z Lubiąża: Lech Kalinowski, Geneza Piety średniowiecznej, „Prace Komisji Historii Sztuki”

1952, 10, s. 153–257. Tadeusz Dobrzeniecki, Średniowieczne źródła Piety [w:] Treści dzieła sztuki.

Materiały Sesji SHS, Gdańsk, 1969, Warszawa 1969, s. 11–31. Tadeusz Dobrzeniecki, Pieta z Lubiąża

w Galerii Sztuki Średniowiecznej Muzeum Narodowego w Warszawie [w:] Ars sine sciencia nihil est.

Księga ofiarowana Profesorowi Zygmuntowi Świechowskiemu, red. Joanna Olenderek, Warszawa

1997, s. 73–77. Romuald Kaczmarek, Monumentalna Pieta z kościoła klasztornego w Lubiążu [w:]

Opactwo cystersów w Lubiążu i artyści, red. Andrzej Kozieł, Wrocław 2008, s. 43–59. Matthias

Weniger, Two Pietàs from Silesia in the National Museum of Warsaw: The Pietàs from Lubiąż and

from Saint Matthias Church in Wrocław / Dwie śląskie Piety z Muzeum Narodowego w Warszawie:

Pietà z Lubiąża i Pietà z kościoła św. Macieja we Wrocławiu, „Rocznik Muzeum Narodowego w

Warszawie / Journal of the National Museum in Warsaw”, 7(43), 2018.

Madonna Parlerowska: Die Parler und der Schöne Stil 1350 – 1400. Europäische Kunst unter der

Luxemburgern, hrsg. Anton Legner kat. wyst., Schnütgen Museum, Kunsthalle, Köln, 1978, Kolonia

1978. Jakub Adamski, Figura Madonny z Dzieciątkiem z kościoła św. Marii Magdaleny we

Wrocławiu. O Piotrze Parlerze jako rzeźbiarzu oraz o obecności sztuki parlerowskiej na Śląsku w

czasach luksemburskich, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie. Nowa Seria”, 4 (40), 2015, s.

69–96 / Statue of the Virgin with Child from Saint Mary Magdalene’s Church in Wrocław. More about

Peter Parler as Sculptor and Parlerian Art in Silesia in the Luxembourg Period, ibidem, s. 97–113.

Piękna Madonna z Wrocławia: Karl Heinz Clasen, Der Meister der Schönen Madonnen. Herkunft,

Entfaltung und Umkreis, Berlin – New York 1974. Gerhard Schmid, Zu einem Buch über den “Meister

der Schönen Madonnen” [w:] Gotische Bildwerke und ihre Meister, Wien–Köln–Weimar 1992, s.

229–268. Zygmunt Kruszelnicki, Piękne Madonny – problem otwarty, „Teka Komisji Historii Sztuki”

1992, t. 17, s. 31–102. Janusz St. Kębłowski, Dwie „antytezy” w sprawie tzw. Pięknych Madonn [w:]

Sztuka około 1400. Materiały Sesji SHS, Poznań, listopad 1995, t. 1, Warszawa 1996, s. 165–185.

Andrzej M. Olszewski, Styl Pięknych Madonn [w:] Sztuka około 1400. Materiały Sesji SHS, t. 1,

Warszawa 1996. Wojciech Marcinkowski, Co to jest Piękna Madonna? Uwagi o wzajemnym

powiązaniu formy, funkcji i ikonografii sztuki późnogotyckiej [w:] Prawda i twórczość, red. Mateusz

Kapustka, Wrocław 1998, s. 39–53. Małgorzata Kochanowska-Reiche, Beautiful Madonna of

Wrocław. The question of provenance and original state, „Bulletin du Musée National de Varsovie”

2000, 41/1–4, s. 47–72. Monika Jakubek-Raczkowska, Uwagi o znaczeniu tzw. Pięknych Madonn w

sztuce i religijności państwa zakonnego w Prusach, „Acta Universitatis Nicolai Copernici.

Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo” 2011, 40, s. 39–94.

Piękna Pietà z kościoła św. Macieja we Wrocławiu: Matthias Weniger, Two Pietàs from Silesia in

the National Museum of Warsaw: The Pietàs from Lubiąż and from Saint Matthias Church in Wrocław

/ Dwie śląskie Piety z Muzeum Narodowego w Warszawie: Pietà z Lubiąża i Pietà z kościoła św.

Macieja we Wrocławiu, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie / Journal of the National

Museum in Warsaw”, 7(43), 2018.

Ukrzyżowanie Dumlose: Mistr tynske kalvarie. Prazska rezbarska dilna predhusicke doby, kat. wyst.,

Narodni Galerie in Prag, red. I. Hlobil, Praga 1990..Milena Bartlová, Mistr Týnské kalvárie. Český

sochař doby husitské, Praha 2004.

Alabastrowe Trzy Marie: Kim Woods, The Master of Rimini and the tradition of alabaster carving in

the early fifteenth-century Netherlands, „Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek” 62, 2012, s. 57–83.

Kim Woods, The Supply of Alabaster in Northern and Mediterranean Europe in the Later Middle

Ages, w: Trade in Artist’s Materials, ed. Jo Kirkby, Susie Nash, Joanna Cannon, London 2010, s.

86–93

Veraikon: Hans Belting, Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki, przeł. Tadeusz Zatorski,

Gdańsk 2012. Gerhard Wolf, From Mandylion to Veronica, w: The Holy Face and the Paradox of

Representation, red. H.L. Kessler, G. Wolf, Bologna 1998, s. 153–179. Gerhard Wolf, Schleier und

Spiegel: Traditionen des Christusbildes und die Bildkonzepte der Renaissance, München 2002.

Christiane Kruse, Wozu Menschen malen, München 2003. Antoni Ziemba, Niderlandzkie malarstwo

tablicowe 1430–1500, Warszawa 2011, rozdz. IX.4. Antoni Ziemba, Późnośredniowieczne oblicza

Chrystusa, w: Obraz między kultem a lękiem, red. Maria Poprzęcka, Gdynia 2015, s. 39–59.

Poliptyk Grudziądzki: Karl-Heinz Clasen, Der Graudenzer Altar der Marienburg, „Marburger

Jahrbuch für Kunstwissenschaft” 13, 1944, s. 111–128. Alicja Karłowska-Kamzowa, Kontakty

artystyczne z Czechami w malarstwie gotyckim Śląska, Pomorza Wschodniego i Kujaw, „Folia

Historiae Artium” 16, 1980, s.s. 39-65. Adam S. Labuda, Jerzy Domasłowski, Alicja Karłowska-

Kamzowa, Malarstwo gotyckie na Pomorzu Wschodnim, Warszawa − Poznań 1990, s. 75 nn.

Władysław Łoś, Przedstawienie Bożego Narodzenia na poliptyku grudziądzkim, „Sprawozdania

Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 44, 1991, s. 73–74. Władysław Łoś, Jolanta Meder-Kois,

Poliptyk Grudziądzki a czeskie malarstwo gotyckie. Uwagi wstępne, “Technologia artis. The

Yearbook of the Historical Art Technology Prague” 3, 1993, s. 70–76.Adam S. Labuda,Die

Spiritualität des Deutschen Ordens und die Kunst. Der Graudenzer Altar als Paradigma, w: Die

Spiritualität der Ritterorden im Mittelalter, red. Zenon H. Nowak, Toruń 1993, s. 45–73

(http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain- content?id=59326). Władysław Łoś, Das Bildprogramm des

Graudenzer Altars, w: Sztuka w kręgu Zakonu Krzyżackiego w Prusach i Inflantach, Toruń 1995, s.

203–216. Malarstwo gotyckie w Polsce, pod. red. Adama S. Labudy i Krystyny Secomskiej, t. 1-3,

Warszawa 2004. Władysław Łoś, Forschungsprobleme des Graudenzer Altars, w: Malerei und

Skulptur des späten Mittelalters und der frühen Neuzeit in Norddeutschland. Künstlerischer Austausch

im Kulturraum zwischen Nordsee und Baltikum, red. Hartmut Krohm, Uwe Albrecht, Matthias

Weniger, Braunschweig-Berlin 2004, s. 89–95. Sylwia Getka-Pesta, Stan badań nad Ołtarzem

Grudziądzkim, „Rocznik Grudziądzki” XX, 2012, s. 115 nn. (http://kpbc.ukw.edu.pl /dlibra/plain-

content?id=151015).

Gdańska Trójca Święta: Tadeusz Dobrzeniecki, U źródeł przedstawień Tronu Łaski i ‘Pietas

Domini’, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie 1971, 15/1, s. 221–312. Tadeusz

Dobrzeniecki, A Danzig Panel of Pitie-de-Nostre-Seigneur: Notes on the Iconography, „Bulletin du

Musée National de Varsovie” 1969, 10/2-3, s. 29–54. Adam S. Labuda, Die 'Pitié-de-Nostre-Seigneur'

der St.-Georgsbruderschaft in der Danziger Marienkirche. Untersuchungen zu den Quellen des

Bildtypus und der Herkunft des Malers, w: Jiří Fajt (red.), Künstlerische Wechselwirkungen in

Mitteleuropa, Ostfildern 2006, s. 161-181. Stephan Kemperdick, Two Trinity Panels from St Mary’s

Church in Gdańsk / Dwie Tablice Trójcy Świętej w z gdańskiego kościoła Mariackiego, „Rocznik

Muzeum Narodowego w Warszawie / Journal of the National Museum in Warsaw”, 7(43), 2018.

Dyptyk Winterfeldów: Tadeusz Dobrzeniecki, Niektóre zagadnienia ikonografii Męża Boleści,

„Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” 1971, t. 15/1, s. 7–216. J. Domasłowski, A. Karłowa-

Kamzowa, A. S. Labuda, Malarstwo gotyckie na Pomorzu Wschodnim, Warszawa-Poznań 1971, s.

99–100. Malarstwo gotyckie w Polsce, t. 1–3, red. Adam S. Labuda, Krystyna Secomska, Warszawa

2004, t. 1, s. 341–342 i t.2 katalog, s. 165.

Vir Dolorum i Maria Bolesna –Tablica z Brzegu: Tadeusz Dobrzeniecki, Niektóre zagadnienia

ikonografii Męża Boleści, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” 1971, t. 15/1, s. 7–216.

Grażyna Jurkowlaniec, Chrystus Umęczony. Ikonografia w Polsce od XIII do XVI wieku, Warszawa

2001. Malarstwo gotyckie w Polsce, t. 1–3, red. Adam S. Labuda, Krystyna Secomska, Warszawa

2004.

WIEDZA

Student:

• ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu historii sztuki w systemie nauk oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej

• zna podstawową terminologię historii sztuki

• ma uporządkowaną wiedzę ogólną obejmującą dzieje, teorię, terminologię i metodologię historii sztuki

• ma uporządkowaną wiedzę szczegółową z zakresu historii sztuki

• ma podstawową wiedzę o powiązaniach historii sztuki z innymi dziedzinami nauki

• ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych naukowych osiągnięciach aktualnej historii sztuki

• zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji obiektów sztuki, stosowane w historycznej i aktualnej historii sztuki

UMIEJĘTNOŚCI

• potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje, wykorzystując różne źródła i sposoby

• posiada podstawowe umiejętności badawcze, obejmujące formułowanie i analizę problemów badawczych, dobór metod i narzędzi badawczych, opracowanie i prezentacje wyników, pozwalające na rozwiązywanie problemów w zakresie historii sztuki

• umie samodzielnie zdobywać wiedzę i zdobywać umiejętności badawcze kierując się wskazówkami opiekuna naukowego

• potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami historii sztuki w typowych sytuacjach profesjonalnych

• potrafi rozpoznać różne rodzaje obiektów sztuki oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego i miejsca w procesie historyczno-kulturowym

• posiada umiejętność merytorycznego argumentowania z wykorzystaniem poglądów różnych badaczy historii sztuki i historii kultury oraz umiejętność wyciągania wniosków

• potrafi porozumiewać się z wykorzystaniem różnych technik i kanałów informacyjnych ze specjalistami w zakresie historii sztuki

• posiada umiejętność przygotowywania typowych prac w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych oraz innych źródeł

• posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych oraz innych źródeł

• ma umiejętności językowe w zakresie historii sztuki, zgodnie z wymaganiami określonymi dla poziomu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

• potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role

• potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji zadań, określonych przez siebie i innych

Podstawą zaliczenia jest opisana wyżej prezentacja i aktywny udział w dyskusji