Psychopedagogika (- aspekty psychologiczne)

języki obce
obowiązkowe
uprawnienia pedagogiczne

Celem wykładu jest ogólne przygotowanie studentów w zakresie psychologiczno-pedagogicznym - prezentacja wiedzy psychologicznej w ujęciu, który ma walor aplikacyjny, czyli pomaga zastosować wiedzę psychologiczną do rozumienia drugiego człowieka, przebiegu procesów psychicznych i zachowania w określonym środowisku/kontekście społecznym. Ponadto wykład ma dostarczyć podstawowej wiedzy na temat nietypowego rozwoju oraz powszechnie występujących trudności wychowawczych.

Zajęcia przeznaczone dla studentów pierwszego roku studiów I stopnia na kierunku germanistyka, którzy poznają podstawy psychopedagogiki.

Student posiada znajomość języka niemieckiego na poziomie B1 wg ESOKJ.

mieszany: w sali i zdalnie
w sali

Wykład obejmuje następujące zagadnienia tematyczne:

1. Podstawowe pojęcia psychologii.

2. Proces rozwoju ucznia w okresie dzieciństwa, adolescencji i wczesnej dorosłości.

3. Teoria spostrzegania społecznego i komunikacji.

4. Proces uczenia się.

5. Zagadnienia autorefleksji i samorozwoju nauczyciela.

Treści wykładu zawierają przykłady ilustrujące opisywane zagadnienia. Wykład obejmuje następujące zagadnienia: psychologia jako nauka – teorie psychologiczne i ich weryfikacja; główne dziedziny psychologii i ich przydatność w pracy nauczyciela; procesy poznawcze i emocjonalne; emocje a poznanie – wzajemny wpływ, emocje a uczenie się, emocje a motywacja, emocje a samokontrola i samoregulacja; temperament i osobowość jako wyznaczniki różnic indywidualnych i funkcjonowania jednostki; procesy uczenia się – główne prawidłowości w świetle podstawowych teorii uczenia się i ich psychologiczne konsekwencje (zmiany osobowości, rozwój fizyczny, poznawczy, emocjonalny, społeczny i moralny); motywacja do działania – geneza, rodzaje, sposoby wzbudzania motywacji istotne dla uczenia się i wychowywania; rozwój na przestrzeni całego życia – czynniki rozwoju, zmiana rozwojowa, rozwój od poczęcia do śmierci (z uwzględnieniem teorii przywiązania i rozwoju przywiązania); stadia rozwoju dziecka ważne z perspektywy edukacji szkolnej; spostrzeganie społeczne w ujęciu rozwojowym i rola nauczyciela w jego rozwoju; komunikacja werbalna i niewerbalna jako podstawa interakcji i relacji interpersonalnej; jednostka w grupie – role, normy, struktura, procesy grupowe, kierowanie grupą a funkcjonowanie jednostki; proces socjalizacji i wychowania w różnych stadiach życia z uwzględnieniem przyswajania norm moralnych; środowiska wychowawcze (rodzina, szkoła jako system z jawnym i ukrytym programem oraz jako instytucja wychowująca); rola kultury w kształtowaniu osobowości i wzorów zachowań jednostki; kryzysy rozwojowe na przestrzeni całego życia człowieka jako czynnik sprzyjający zachowaniom problemowym jednostki i jako wstęp do psychoprofilaktyki zawodu; wybrane zaburzenia rozwojowe i problemy wychowawcze uczniów o szczególnych wymaganiach edukacyjnych w kolejnych stadiach rozwoju z perspektywy potrzeb nauczyciela i jego współpracy z psychologiem szkolno-wychowawczym; proces uczenia się: metody i techniki uczenia się.

Literatura: Literatura podstawowa:

Fontana, D. (2001): Psychologia dla nauczycieli. Poznań.

Mietzel, G. (2015): Wprowadzenie do psychologii. Gdańsk.

Mietzel, G. (2017): Pädagogische Psychologie des Lernens und Lehrens. Göttingen.

Zimbardo, P., Gerrig, R. (2012): Psychologia i życie. Warszawa.

Literatura uzupełniająca:

Berk, L. E. (2009): Entwicklungspsychologie. München.

Bonar, J. (red.)(2011): Nauczyciel wczesnej edukacji. Oczekiwania społeczne i praktyka edukacyjna. Łódź.

Bovet, G., Huvendiek, V. (Hrsg.)(2011): Leitfaden Schulpraxis. Berlin.

Einsiedler, W., Götz, M., Hartinger, A. u.a. (Hrsg.)(2014): Handbuch der Grundschulpädagogik und Grundschuldidaktik. Bad Heilbrunn.

Friedmann, H. S., Schustack, M. W.: Persönlichkeitspsychologie und Differentielle Psychologie. München.

Jaroszewska, A. (2007): Nauczanie języka obcego w kształceniu wczesnoszkolnym. Rozwój świadomości wielokulturowej dziecka. Wrocław.

Keller, G. (2012): Psychologie für den Schulalltag. Prävention und Erste Hilfe. Bern.

Komorowska, H. (red.)(2011): Nauka języka obcego w perspektywie ucznia. Warszawa.

Kunter, M., Trautwein, U. (2013): Psychologie des Unterrichts. Paderborn.

Kwieciński, Z., Śliwerski, B. (red.)(2003): Pedagogika, tom I, II. Warszawa.

Lohaus, A., Vierhaus, M. (2015): Entwicklungspsychologie des Kindes- und Jugendalters für Bachelor. Berlin, Heidelberg.

Mazur, J. E. (2006): Lernen und Verhalten. München.

Mietzel, G, (2002): Wege in die Entwicklungspsychologie – Kindheit und Jugend. Weinheim.

Urhahne, D., Dresel, M., Fischer, F. (2019): Psychologie für den Lehrberuf. Springer.

Wisniewski, B. (2019): Psychologie für die Lehrerbildung. Bad Heilbrunn.

Woolfolk, A. (2008): Pädagogische Psychologie. München.

Zawadzka, E. (2004): Nauczyciele języków obcych w dobie przemian. Kraków.

Zawadzka-Bartnik, E. (2010): Nauczyciel języków obcych i jego niepełnosprawni uczniowie. Kraków.

W zakresie wiedzy student zna i rozumie:

- w zaawansowanym stopniu terminologię z zakresu psychopedagogiki, dydaktyki i glottodydaktyki oraz procesy nauczania/uczenia się, w tym języka niemieckiego w wybranych kontekstach edukacyjnych (P6S_WG/ P6S_WK/ K_W04);

- pojęcia i zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej i prawa autorskiego (PS6_WK/ K_W10);

- fundamentalne dylematy współczesnej cywilizacji, w sposób szczególny niemieckiego obszaru językowego (P6S_WK/ K_W13);

- podstawowe pojęcia psychologii: procesy poznawcze, spostrzeganie, odbiór i przetwarzanie informacji, mowę i język, myślenie i rozumowanie, uczenie się i pamięć, rolę uwagi, emocje i motywacje w procesach regulacji zachowania, zdolności i uzdolnienia, psychologię różnic indywidualnych – różnice w zakresie inteligencji, temperamentu, osobowości i stylu poznawczego (B.1.W1);

- proces rozwoju ucznia w okresie dzieciństwa, adolescencji i wczesnej dorosłości: rozwój fizyczny, motoryczny i psychoseksualny, rozwój procesów poznawczych (myślenie, mowa, spostrzeganie, uwaga i pamięć), rozwój społeczno-emocjonalny i moralny, zmiany fizyczne i psychiczne w okresie dojrzewania, rozwój wybranych funkcji psychicznych, normę rozwojową, rozwój i kształtowanie osobowości, rozwój w kontekście wychowania, zaburzenia w rozwoju podstawowych procesów psychicznych, teorie integralnego rozwoju ucznia, dysharmonie i zaburzenia rozwojowe u uczniów, zaburzenia zachowania, zagadnienia: nieśmiałości i nadpobudliwości, szczególnych uzdolnień, zaburzeń funkcjonowania w okresie dorastania, obniżenia nastroju, depresji, krystalizowania się tożsamości, dorosłości, identyfikacji z nowymi rolami społecznymi, a także kształtowania się stylu życia (B.1.W2);

- teorię spostrzegania społecznego i komunikacji: zachowania społeczne i ich uwarunkowania, sytuację interpersonalną, empatię, zachowania asertywne, agresywne i uległe, postawy, stereotypy, uprzedzenia, stres i radzenie sobie z nim, porozumiewanie się ludzi w instytucjach, reguły współdziałania, procesy komunikowania się, bariery w komunikowaniu się, media i ich wpływ wychowawczy, style komunikowania się uczniów i nauczyciela, bariery w komunikowaniu się w klasie, różne formy komunikacji − autoprezentację, aktywne słuchanie, efektywne nadawanie, komunikację niewerbalną, porozumiewanie się emocjonalne w klasie, porozumiewanie się w sytuacjach konfliktowych (B.1.W3);

- proces uczenia się: modele uczenia się, w tym koncepcje klasyczne i współczesne ujęcia w oparciu o wyniki badań neuropsychologicznych, metody i techniki uczenia się z uwzględnieniem rozwijania metapoznania, trudności w uczeniu się, ich przyczyny i strategie ich przezwyciężania, metody i techniki identyfikacji oraz wspomagania rozwoju uzdolnień i zainteresowań, bariery i trudności w procesie komunikowania się, techniki i metody usprawniania komunikacji z uczniem oraz między uczniami (B.1.W4);

- zagadnienia autorefleksji i samorozwoju: zasoby własne w pracy nauczyciela – identyfikacja i rozwój, indywidualne strategie radzenia sobie z trudnościami, stres i nauczycielskie wypalenie zawodowe (B.1.W5).

W zakresie umiejętności student potrafi:

- wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje oraz rozwijać umiejętności badawcze z zakresu języka krajów niemieckiego obszaru językowego oraz z zakresu psychopedagogiki, dydaktyki, glottodydaktyki (P6S_UW/ P6S_UO/ K_U02);

- wykorzystać technologie informacyjne w nauce i pracy przy zachowaniu zasad etyki oraz zastosować je w świadomym i krytycznym odbiorze komunikatów medialnych, jak i w tworzeniu publikacji (P6S_UK/ P6S_UO/ K_U06);

- samodzielnie planować i realizować własne cele uczenia się przez całe życie (P6S_UU/ K_U07);

- współdziałania i pracy w grupie, przyjmując w niej różne role, w tym o charakterze interdyscyplinarnym (P6S_UO/ K_U08);

- obserwować procesy rozwojowe uczniów (B.1.U1);

- obserwować zachowania społeczne i ich uwarunkowania (B.1.U2);

- rozpoznawać bariery i trudności uczniów w procesie uczenia się (B.1.U5);

- identyfikować potrzeby uczniów w rozwoju uzdolnień i zainteresowań (B.1.U6);

- zaplanować działania na rzecz rozwoju zawodowego na podstawie świadomej autorefleksji i informacji zwrotnej od innych osób (B.1.U8).

W zakresie kompetencji społecznych student jest gotów do:

- określenia priorytetów służących realizacji określonego przez siebie lub innych zadania (P6S_KR/ K_K01);

- uczestnictwa w życiu kulturalnym, korzystając z różnych mediów i różnych jego form (PS6_KR/ PS6_KO/ K_K02);

- krytycznie oceniać posiadaną wiedzę i odbierane treści, uznawać znaczenia wiedzy w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych oraz zasięgać opinii ekspertów w przypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem problemu (P6S_KK/ K_K03);

- przestrzegania podstawowych zasad etyki zawodowej oraz zasad z zakresu ochrony własności intelektualnej (P6S_KR/ K_K04);

- autorefleksji nad własnym rozwojem zawodowym (B.1.K1);

- wykorzystania zdobytej wiedzy psychologicznej do analizy zdarzeń pedagogicznych (B.1.K2).

Ocena wystawiana jest na podstawie obecności i wyniku napisanego przez studenta kolokwium (w formie testu - min.60% możliwych do uzyskania punktów) zaliczającego przedmiot odpowiednio po pierwszym i drugim semestrze.

Nie dotyczy