Ontologia

obowiązkowe

Wykład ma charakter wprowadzenia do najbardziej podstawowych zagadnień współczesnej ontologii w ujęciu problemowym, ahistorycznym. W trakcie zajęć nacisk zostanie położony, po pierwsze, na analizę znaczeniową podstawowych pojęć ontologicznych, po drugie zaś – na analizę uzasadnieniową różnych doktryn metafizycznych.

Sylabus ćwiczeń znajduje się na podstronie grup ćwiczeniowych.

W skład zagadnień objętych wykładem wchodzą: 1) zagadnienia metodologiczne i semiotyczne metafizyki; 2) specyficzne metody metafizyki; 3) ontologia własności (odmiany własności, tropy i uniwersalia); 4) ontologia relacji (własności formalne relacji, wybrane relacje ontyczne); 5) ontologia istnienia i identyczności (koncepcje istnienia: predykatywna i niepredykatywna; kryteria istnienia, identyczność numeryczna i jakościowa, własności formalne identyczności, zasada tożsamości przedmiotów nieodróżnialnych, kryteria identyczności); 6) spór o uniwersalia (wersje realizmu i nominalizmu, konceptualizm, zasada egzemplifikacji, argumenty na rzecz istnienia uniwersaliów, indywidua i zbiory); 7) teorie partykulariów (koncepcje: wiązkowa, substratowa i substancjalna); 8) ontologia modalności (własności modalne, pojęcia konieczności i możliwości, modalność de dicto i de re, własności konieczne, ontologiczny status światów możliwych, identyczność międzyświatowa); 9) ontologia zdarzeń i stanów rzeczy (argumenty na rzecz istnienia zdarzeń i faktów, kryteria identyczności dla zdarzeń, koncepcje zdarzeń); 10) koncepcje przyczynowości (regularnościowe i kontrfaktyczne koncepcje przyczynowości, argumenty relacji kauzalnej); 11) relacje czasoprzestrzenne (statyczne i dynamiczne pojęcia temporalne, absolutyzm i relacjonizm w kwestii czasu i przestrzeni); 12) ontologia czasu (argument McTaggarta za nierealnością czasu, problem obiektywnego upływu czasu, realność przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, eternalizm, prezentyzm, the Growing Block Theory i the Shrinking Tree Theory, problem strzałki czasu); 13) teorie trwania w czasie (problem identyczności diachronicznej i zmiany, endurantyzm i perdurantyzm); 14) ontologia umysłu (zagadnienie przyczynowości mentalnej, argument z przyczynowego wykluczenia, koncepcje dualistyczne i fizykalistyczne, anomalizm mentalny, superweniencja, emergencja, realizacja); 15) problem tożsamości osobowej (psychologiczne i fizykalistyczne kryteria tożsamości osobowej, ważność tożsamości osobowej).

Sylabus ćwiczeń - zob. podstrona grupy ćwiczeniowej

LITERATURA OBOWIĄZKOWA (wymagana do egzaminu):

(1) Loux M.J. (2021), Metafizyka. Współczesne wprowadzenie, tłum. M. Iwanicki, Lublin: Wydawnictwo KUL;

(2) materiały dydaktyczne zamieszczone na stronie „Ontologia na Uniwersytecie Warszawskim” autorstwa Prof. dra hab. Tomasza Bigaja – http://uwifontologia.blogspot.com – (to samo [w:] Bigaj T., Metaphysics. A Guided Tour for Beginners, CreateSpace Independent Publishing Platform, 2012.);

(3) wybrane eseje zawarte w: Kołodziejczyk S. T. (red.) (2011), Przewodnik po metafizyce, Kraków: WAM:

a) Odrowąż-Sypniewska J., Istnienie i identyczność;

b) Iwanicki M., Identyczność osobowa. Wybrane stanowiska i argumenty;

(4) wybrane lektury do ćwiczeń z ontologii.

LITERATURA POMOCNICZA (rekomendowana):

(1) Berto F., Plebani M. (2015), Ontology and Metaontology: A Contemporary Guide, London and New York: Bloomsbury.

(2) Carroll J.W., Markosian N. (eds.) (2010), An Introduction to Metaphysics, Cambridge: Cambridge University Press.

(3) Chalmers D.J., Manley D., Wasserman R. (eds.) (2009), Metametaphysics: New Essays on the Foundations of Ontology, Oxford: Oxford University Press.

(4) Conee E., Sider T. (2007), Riddles of Existence: A Guided Tour of Metaphysics, Oxford: Oxford University Press.

(5) Effingham N. (2013), An Introduction to Ontology, Cambridge: Polity Press.

(6) Garrett B. (2006), What Is This Thing Called Metaphysics?, New York: Routledge.

(7) Jubien M. (1997), Contemporary Metaphysics. An Introduction, Oxford: Blackwell.

(8) Koons R.C., Pickavance T.H. (2015), Metaphysics: The Fundamentals, Oxford: Wiley-Blackwell.

(9) Le Poidevin R., Simons P., McGonigal A., Cameron R. (eds) (2009), The Routledge Companion to Metaphysics, London: Routledge.

(10) Loux M.J., Zimmerman D.W. (eds.) (2003), The Oxford Handbook of Metaphysics, Oxford: Oxford University Press.

(11) Lowe E.J. (2002), A Survey of Metaphysics, Oxford: Oxford University Press.

(12) Lowe E.J. (2009), More Kinds of Being: a Further Study of Individuation, Identity, and the Logic of Sortal Terms, Oxford: Wiley-Blackwell.

(13) Macdonald C. (2005), Varieties of Things: Foundations of Contemporary Metaphysics, Malden: Blackwell.

(14) Manson N.A., Barnard R.W. (eds.) (2012), The Continuum Companion to Metaphysics, London: Continuum.

(15) Mumford S. (2012), Metaphysics: A Very Short Introduction, Oxford: Oxford University Press.

(16) Ney A. (2014), Metaphysics: An Introduction, New York and London: Routledge.

(17) Rea M.C. (2014), Metaphysics. The Basics, New York and London: Routledge;

(18) Tallant J. (2011), Metaphysics: An Introduction, London and New York: Continuum.

(19) van Inwagen P. (2015), Metaphysics, Boulder, CO: Westview Press.

(20) van Inwagen P., Zimmerman D.W. (eds.) (1998), Metaphysics: The Big Questions, Malden, MA: Blackwell.

Nabyta wiedza:

K_W02 ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu ontologii w relacji do innych dyscyplin filozoficznych oraz nauk szczegółowych oraz o specyfice przedmiotowej i metodologicznej ontologii

K_W03 zna podstawową terminologię ontologiczną w języku polskim

K_W05 zna podstawową terminologię ontologiczną w języku angielskim

K_W08 zna i rozumie główne stanowiska i kierunki współczesnej ontologii

K_W10 zna idee i argumenty najważniejszych w XX i XXI wieku filozofów zajmujących się zagadnieniami ontologicznymi na podstawie samodzielnej lektury ich pism

K_W15 zna podstawowe metody badawcze i strategie argumentacyjne właściwe dla metafizyki

K_W17 zna metody interpretacji tekstu z dziedziny ontologii

Nabyte umiejętności:

K_U01 wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych

K_U02 czyta i interpretuje tekst z dziedziny ontologii

K_U03 słucha ze zrozumieniem ustnej prezentacji idei i argumentów ontologicznych

K_U04 poprawnie stosuje poznaną terminologię ontologiczną

K_U06 poprawnie definiuje istotne dla rozważań ontologicznych terminy języka potocznego

K_U07 analizuje argumenty ontologiczne, identyfikuje ich kluczowe tezy i założenia

K_U08 wykrywa zależności między tezami badanych pisemnych i ustnych wypowiedzi z dziedziny ontologii

K_U11 przytacza główne tezy badanych wypowiedzi filozoficznych, stosownie do ich istotności

K_U16 samodzielnie tłumaczy z języka angielskiego na język polski średnio trudny tekst z dziedziny ontologii

K_U17 dobiera strategie argumentacyjne, na poziomie elementarnym konstruuje krytyczne argumenty, formułuje odpowiedzi na krytykę

Nabyte kompetencje społeczne:

K_K01 zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego

K_K02 jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów

K_K05 efektywnie organizuje własną pracę i krytycznie ocenia jej stopień zaawansowania

Ocena uzyskiwana jest na podstawie zamkniętego, pisemnego testu egzaminacyjnego, składającego się z 20 pytań. Materiał egzaminacyjny obejmuje: (i) treść wykładu; (ii) treść obowiązkowych podręczników; (iii) treść wskazanych 10 lektur obowiązkowych, analizowanych podczas ćwiczeń z ontologii. Warunkiem sine qua non podejścia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia ćwiczeń. Egzamin poprawkowy ma formę ustną i obejmuje dokładnie ten sam materiał, który jest uwzględniony podczas egzaminu w sesji letniej.

Sylabus ćwiczeń (w tym kryteria oceniania) znajduje się na podstronie grup ćwiczenioych.