Ontologia

obowiązkowe

Wykład stanowi wprowadzenie do podstawowych zagadnień ontologii współczesnej. Szczególny nacisk położony będzie na analizę podstawowych pojęć ontologicznych oraz prezentację ontologicznych problemów wraz z uzasadnieniami poszczególnych stanowisk.

Zagadnienia, które zostaną przedstawione na wykładzie, to:

1. Ontologia a metafizyka.

2. Metody współczesnej ontologii.

3. Zasady metafizyczne.

4. Przedmiot, własność, przysługiwanie.

5. Ontologia relacji.

6. Tożsamość, takożsamość, identyczność.

7. Część – całość, struktura.

8. Teorie partykulariów (rzeczy)

9. Stany rzeczy (sytuacje), zdarzenia, procesy.

10. Organizm. Osoba. Koncepcje tożsamości osobowej.

11. Pojęcie zmiany, typy zmian i zależności między zmianami.

12. Czas i przestrzeń.

13. Trwanie.

14. Koncepcje przyczynowości.

15. Problem umysł – ciało.

16. Ontologia wartości.

17. Ontologia wytworów człowieka.

18. Ontologia fikcji.

19. Ontologia modalności.

20. Analizy ontologiczne w analizach pojęć.

(1) materiały dydaktyczne zamieszczone na stronie „Ontologia na Uniwersytecie Warszawskim” autorstwa Prof. dra hab. Tomasza Bigaja – http://uwifontologia.blogspot.com – (to samo [w:] Bigaj T., Metaphysics. A Guided Tour for Beginners, CreateSpace Independent Publishing Platform, 2012.)

(2) Loux M.J. (2021), Metafizyka. Współczesne wprowadzenie, tłum. M. Iwanicki, Lublin: Wydawnictwo KUL [opcjonalnie: Crisp T.M., Loux M.J. (2022), Współczesne wprowadzenie do metafizyki, tłum. A. Grzeliñski, K. Wawrzonkowski, R. Michalski, Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki].

(3) wybrane eseje ze zbioru Kołodziejczyk S. T. (red.), Przewodnik po metafizyce, WAM, Kraków 2011:

a) Odrowąż-Sypniewska J., Istnienie i identyczność;

b) Iwanicki M., Identyczność osobowa. Wybrane stanowiska i argumenty;

(4) wybrane lektury do ćwiczeń z ontologii:

a) Quine W.v O., O tym, co istnieje, [w:] tegoż, Z punktu widzenia logiki. Dziewięć esejów logiczno-filozoficznych, tłum. B. Stanosz, Aletheia, Warszawa 2000, 29-47.

b) Ingarden R., Problematyka tożsamości przedmiotu indywidualnego, „Ruch Filozoficzny”, XIV (1936-1938), s. 134b-135b.

c) Armstrong D.M., Czy naturalista może wierzyć w uniwersalia?, [w:] J.J. Jadacki, T. Bigaj, A. Lissowska (red.), Co istnieje? Antologia tekstów ontologicznych z komentarzami, t. I, Petit, Warszawa 1996, 190-201.

d) Augustynek Z., Trzy realizmy, [w:] J.J. Jadacki, T. Bigaj, A. Lissowska (red.), Co istnieje?..., t. I, Petit, Warszawa 1996, s. 202-218.

e) Loux M.J., The Necessary and the Possible, [w:] tegoż, Metaphysics. A Contemporary Introduction, Routledge, London - New York 2006, s. 153-186.

f) Ajdukiewicz K., Zmiana i sprzeczność, [w:] J.J. Jadacki, T. Bigaj, A. Lissowska (red.), Co istnieje?..., t. II, s. 66-82.

g) Loux M.J., Concrete particulars II. Persistence Through Time, [w:] tegoż, Metaphysics. A Contemporary Introduction, Routledge, London - New York 2006, s. 230-258.

h) Garrett B., Causation, [w:] tegoż, What Is This Thing Called Metaphysics?, Routledge, London-New York 2011, s. 77-89.

i) Iwanicki M., Dualizm psychofizyczny. Odmiany, argumenty, zarzuty, [w:] M. Miłkowski, R. Poczobut (red.), Przewodnik po filozofii umysłu, WAM, Kraków 2012, 37-84.

Nabyta wiedza:

K_W02 ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu ontologii w relacji do innych dyscyplin filozoficznych oraz nauk szczegółowych oraz o specyfice przedmiotowej i metodologicznej ontologii

K_W03 zna podstawową terminologię ontologiczną w języku polskim

K_W05 zna podstawową terminologię ontologiczną w języku angielskim

K_W08 zna i rozumie główne stanowiska i kierunki współczesnej ontologii

K_W10 zna idee i argumenty najważniejszych w XX i XXI wieku filozofów zajmujących się zagadnieniami ontologicznymi na podstawie samodzielnej lektury ich pism

K_W15 zna podstawowe metody badawcze i strategie argumentacyjne właściwe dla metafizyki

K_W17 zna metody interpretacji tekstu z dziedziny ontologii

Nabyte umiejętności:

K_U01 wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych

K_U02 czyta i interpretuje tekst z dziedziny ontologii

K_U03 słucha ze zrozumieniem ustnej prezentacji idei i argumentów ontologicznych

K_U04 poprawnie stosuje poznaną terminologię ontologiczną

K_U06 poprawnie definiuje istotne dla rozważań ontologicznych terminy języka potocznego

K_U07 analizuje argumenty ontologiczne, identyfikuje ich kluczowe tezy i założenia

K_U08 wykrywa zależności między tezami badanych pisemnych i ustnych wypowiedzi z dziedziny ontologii

K_U11 przytacza główne tezy badanych wypowiedzi filozoficznych, stosownie do ich istotności

K_U16 samodzielnie tłumaczy z języka angielskiego na język polski średnio trudny tekst z dziedziny ontologii

K_U17 dobiera strategie argumentacyjne, na poziomie elementarnym konstruuje krytyczne argumenty, formułuje odpowiedzi na krytykę

Nabyte kompetencje społeczne:

K_K01 zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego

K_K02 jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów

K_K05 efektywnie organizuje własną pracę i krytycznie ocenia jej stopień zaawansowania

Ocena uzyskiwana jest na podstawie zamkniętego, pisemnego testu egzaminacyjnego jednokrotnego wyboru, składającego się z 20 pytań. Materiał egzaminacyjny obejmuje: (i) treść wykładu; (ii) treść obowiązkowych podręczników; (iii) treść wskazanych 10 lektur obowiązkowych, analizowanych podczas ćwiczeń z ontologii. Warunkiem sine qua non przystąpienia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia ćwiczeń. Egzamin poprawkowy ma formę ustną i obejmuje dokładnie ten sam materiał, który jest uwzględniony podczas egzaminu w sesji letniej.